Geneza
Stefan Żeromski napisał powieść „Syzyfowe prace” na podstawie własnych doświadczeń w rosyjskiej szkole. Nie jest to jednak jego autobiografia – zamiast wprost opisywać swoje przeżycia, autor przedstawia nam powieściową panoramę szkoły i społeczeństwa w zaborze rosyjskim pod koniec XIX wieku. Ukazane zostają nie tylko praktyki rusyfikacyjne, zmierzające do wynarodowienia uczniów, ale również problemy związane z różnicami klasowymi między nimi – ich symbolem staje się chłopski syn, Andrzej Radek.
Powieść ukazywała się najpierw w prasie (w „Nowej Reformie” w 1897 roku), pod pseudonimem Maurcy Zych. Rok później ukazało się w austriackiej Galicji wydanie książkowe – w samym zaborze rosyjskim dzieło wydano dopiero po ponad dziesięciu latach i to po ocenzurowaniu.
Charakterystyka Marcina Borowicza i Andrzeja Radka, motywy
Głównym bohaterem jest Marcin Borowicz, potomek niezbyt zamożnej szlachty. Obserwujemy jego dorastanie od momentu, gdy ma osiem lat i przyjęty zostaje do szkoły, która ma go przygotować do gimnazjum. Chłopak doświadcza ciężkiego chleba rosyjskiego ucznia – musi opanować obcą mową (o nauce po polsku nie może być mowy), a także znosić groźby kar cielesnych. Wreszcie trafia do gimnazjum w Klerykowie. Samotność i strata matki sprawiają, że chłopak jest zagubiony. Być może dlatego ulega rusyfikatorom i popada w coraz większą fascynację kulturą zaborcy. Z biegiem lat zaczyna się też pasjonować ideami pozytywizmu. Polskość wydaje mu się czymś niespecjalnie interesującym. Sytuacja zmienia się po pojawieniu się w szkole Bernarda Zygiera, który swoją charyzmatyczną osobowością porywa innych uczniów. Zachęca ich do sięgnięcia po najważniejsze dzieła polskiej literatury (m.in. po Mickiewicza) – dzięki temu nawet Marcin Borowicz znów zaczyna się czuć Polakiem. W czasie nauki w gimnazjum przeżywa on też pierwszą, nieszczęśliwą miłość do Anny Stogowskiej, znanej jako „Biruta”.
Inną istotną postacią jest Andrzej Radek, późniejszy przyjaciel Borowicza. To chłopski syn, który dzięki nauczycielowi-pasjonatowi, Antoniemu Paluszkiewiczowi, zdobywa edukację. W Klerykowie uczęszcza do gimnazjum, utrzymując się z korepetycji. Znosi upokorzenia, związane z kpinami z jego pochodzenia – wreszcie pobija jednego ze swoich prześladowców. Tylko dzięki interwencji Marcina Borowicza nie zostaje usunięty ze szkoły.
Interpetacja
Powieść Stefana Żeromskiego to dzieło złożone. Jest to więc opowieść o dorastaniu i związanych z nim problemach – stracie matki, niepokojach intelektualnych i religijnych (Marcin zostaje ateistą), problemach miłosnych. Ale mówi ona także o kwestiach narodowych, próbach ocalenia polskości i polskiej kultury w czasach prześladowań. Przedstawia, jak młodzi ludzie staja się patriotami – wbrew pozorom nie jest to takie oczywiste, skoro to przynależność do kultury rosyjskiej wydaje się gwarantem kariery i korzyści. Wreszcie „Syzyfowe Prace” przedstawiają wewnętrzne (nie związane bezpośrednio z Rosją) problemy społeczeństwa polskiego – takie jak przepaść między chłopstwem, a warstwami bogatszymi.
Powieść Stefana Żeromskiego to wyjątkowy dokument epoki – pozwala poznać problemy, dręczące naszych rodaków przed ponad stuleciem. Dzieło zostało przeniesione na ekrany kin i telewizorów (film i serial) w roku 2000.
Streszczenie Główną bohaterką osiemnastego – ostatniego tomu „Jeżycjady” pt. „Sprężyna” jest Łucja Pałys – córka Idy...
„Kazania Sejmowe” Piotrka Skargi przez lata uznawano za dzieło o proroczym wręcz charakterze. Ich autor przewidzieć miał upadek i rozbiory Rzeczypospolitej a...
Pieśń XX („Miło szaleć kiedy czas po temu”) łączy refleksję nad życiem charakterystyczną dla poważniejszych utworów Kochanowskiego z dowcipem i „biesiadnym”...
Hymn to uroczysta pieśń która chwali w niniejszym utworze Boga. Charakteryzuje się wzniosłym nastrojem a podmiot liryczny wypowiada się by zaprezentować jakieś...
Piotr Skarga był kaznodzieją króla Zygmunta III Wazy jezuitą jedną z najważniejszych postaci polskiej reformacji. Jego najważniejsze dzieła to bardzo popularne...
Geneza „Wieża” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego po raz pierwszy opublikowana została w lipcu 1958 r. w paryskiej „Kulturze”. Opowiadanie to powstało...
„But w butonierce” to bodaj najbardziej znany wiersz jaki spisał poeta-futurysta Bruno Jasieński. Już po tytule widać sposób w jaki autor zamierza obchodzić...
Opublikowane w 1597 roku „Kazania sejmowe” Piotra Skargi należą do arcydzieł literatury staropolskiej. Wśród kazań szczególne znaczenie ma kazanie...
Streszczenie Ballada „To lubię” rozpoczyna się zwrotem do Maryli. Jest ona zachęcana do spojrzenia na piękny krajobraz. Na skraju lasu znajduje się cerkiew w...