Geneza
Stefan Żeromski napisał powieść „Syzyfowe prace” na podstawie własnych doświadczeń w rosyjskiej szkole. Nie jest to jednak jego autobiografia – zamiast wprost opisywać swoje przeżycia, autor przedstawia nam powieściową panoramę szkoły i społeczeństwa w zaborze rosyjskim pod koniec XIX wieku. Ukazane zostają nie tylko praktyki rusyfikacyjne, zmierzające do wynarodowienia uczniów, ale również problemy związane z różnicami klasowymi między nimi – ich symbolem staje się chłopski syn, Andrzej Radek.
Powieść ukazywała się najpierw w prasie (w „Nowej Reformie” w 1897 roku), pod pseudonimem Maurcy Zych. Rok później ukazało się w austriackiej Galicji wydanie książkowe – w samym zaborze rosyjskim dzieło wydano dopiero po ponad dziesięciu latach i to po ocenzurowaniu.
Charakterystyka Marcina Borowicza i Andrzeja Radka, motywy
Głównym bohaterem jest Marcin Borowicz, potomek niezbyt zamożnej szlachty. Obserwujemy jego dorastanie od momentu, gdy ma osiem lat i przyjęty zostaje do szkoły, która ma go przygotować do gimnazjum. Chłopak doświadcza ciężkiego chleba rosyjskiego ucznia – musi opanować obcą mową (o nauce po polsku nie może być mowy), a także znosić groźby kar cielesnych. Wreszcie trafia do gimnazjum w Klerykowie. Samotność i strata matki sprawiają, że chłopak jest zagubiony. Być może dlatego ulega rusyfikatorom i popada w coraz większą fascynację kulturą zaborcy. Z biegiem lat zaczyna się też pasjonować ideami pozytywizmu. Polskość wydaje mu się czymś niespecjalnie interesującym. Sytuacja zmienia się po pojawieniu się w szkole Bernarda Zygiera, który swoją charyzmatyczną osobowością porywa innych uczniów. Zachęca ich do sięgnięcia po najważniejsze dzieła polskiej literatury (m.in. po Mickiewicza) – dzięki temu nawet Marcin Borowicz znów zaczyna się czuć Polakiem. W czasie nauki w gimnazjum przeżywa on też pierwszą, nieszczęśliwą miłość do Anny Stogowskiej, znanej jako „Biruta”.
Inną istotną postacią jest Andrzej Radek, późniejszy przyjaciel Borowicza. To chłopski syn, który dzięki nauczycielowi-pasjonatowi, Antoniemu Paluszkiewiczowi, zdobywa edukację. W Klerykowie uczęszcza do gimnazjum, utrzymując się z korepetycji. Znosi upokorzenia, związane z kpinami z jego pochodzenia – wreszcie pobija jednego ze swoich prześladowców. Tylko dzięki interwencji Marcina Borowicza nie zostaje usunięty ze szkoły.
Interpetacja
Powieść Stefana Żeromskiego to dzieło złożone. Jest to więc opowieść o dorastaniu i związanych z nim problemach – stracie matki, niepokojach intelektualnych i religijnych (Marcin zostaje ateistą), problemach miłosnych. Ale mówi ona także o kwestiach narodowych, próbach ocalenia polskości i polskiej kultury w czasach prześladowań. Przedstawia, jak młodzi ludzie staja się patriotami – wbrew pozorom nie jest to takie oczywiste, skoro to przynależność do kultury rosyjskiej wydaje się gwarantem kariery i korzyści. Wreszcie „Syzyfowe Prace” przedstawiają wewnętrzne (nie związane bezpośrednio z Rosją) problemy społeczeństwa polskiego – takie jak przepaść między chłopstwem, a warstwami bogatszymi.
Powieść Stefana Żeromskiego to wyjątkowy dokument epoki – pozwala poznać problemy, dręczące naszych rodaków przed ponad stuleciem. Dzieło zostało przeniesione na ekrany kin i telewizorów (film i serial) w roku 2000.
„Dusiołek” należy do najbardziej znanych wierszy Bolesława Leśmian. Polski poeta wskrzesza w nim świat ludowych legend i podań. Czytelnik zostaje już na początku...
„Dżuma” to najsłynniejsza powieść Alberta Camusa. Jej głównym bohatera a także narratorem (co okazuje się pod koniec dzieła) jest lekarz Bernard Rieux....
Streszczenie Dziwny dom Na ulicy Wierzbowej 13 stał blok który miał 13 pięter. Raz przyszedł do niego listonosz który miał listy polecone dla mieszkańców...
Wiersz Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej „Nike” pochodzi z 1926 roku. Był to okres fascynacji autorki japońską poezją haiku – i właśnie takim polskim...
„Biblia królowej Zofii” zwana inaczej „Biblią Szaroszpatacką” to jeden z ważniejszych zabytków istotny nie tylko z powodów religijnych...
„Marność” Daniela Naborowskiego to krótka licząca zaledwie 10 wersów fraszka która podejmuje tematykę refleksyjno – filozoficzną....
Streszczenie Hej wysoko ci u nas technika stanęła wysoko... Pan młody posiadał leżące pod lasem laboratorium dwa reaktory oraz zakład chemicznej syntezy. Z kolei majątek...
Streszczenie „Balladyna” Słowackiego poprzedzona została listem dedykacyjnym który autor zaadresował do Zygmunta Krasińskiego. Nadawca przytacza zasłyszaną...
Geneza czas i miejsce akcji Opowieść o losach sierotki oraz krasnoludków rozgrywa się w kilku miejscach. Pierwszym z nich jest zamek krasnali który zamieszkują...