Unikalne i sprawdzone teksty

Ludzie bezdomni – opracowanie, problematyka, bohaterowie

Geneza

„Ludzie bezdomni” to powieść Stefana Żeromskiego, opublikowana po raz pierwszy w roku 1900. Autor zyskał nią wielki szacunek ówczesnego społeczeństwa polskiego, które uznało w nim „głos sumienia” narodu. Powieść sprowokowała niezliczone polemiki na temat ówczesnej sytuacji społecznej, pracy u podstaw i cierpienia warstw niższych. Można wręcz powiedzieć, iż była ona „wydarzeniem” intelektualnym swojej epoki.

Czas i miejsce akcji, bohaterowie

Akcja dzieła toczy się na przełomie wieku XIX i XX, na terenach zaboru rosyjskiego (chociaż nie tylko – pierwszy rozdział rozgrywa się bowiem we Francji) Głównym bohaterem powieści jest Tomasz Judym. To młody lekarz (przed trzydziestką), wywodzący się z biedoty. Udało mu się jednak zdobyć wykształcenie (i to w Paryżu). Judym czuje jednak, że ma dług wobec warstw niższych, z których się wywodzi. Pragnie dbać o stan zdrowia robotników i zachęca do tego innych lekarzy. Spotyka się jednak z drwinami i interesownością. Dla innych lekarzy medycyna to nie powołanie, ale – mówiąc dzisiejszym językiem – opłacalny biznes. Judym nie może przebić się przez mur niechęci kolegów i zmaga się z problemami finansowymi. Decyduje się więc na wyjazd do uzdrowiska w Cisach. Tam wchodzi w konflikt z przełożonymi, którzy przedkładają własne interesy nad zdrowie okolicznej ludności. Zostaje zwolniony i trafia do Zagłębia, gdzie zostaje lekarzem przy kopalni.
Judym to idealista pochłonięty myślą pozytywistyczną. Pragnie poprawy doli najuboższych, nie dba o swoje finanse. Pragnie też miłości, jednak gdy wreszcie ma okazje połączyć się z ukochaną kobietą, przedkłada nad nią swoje powołanie społecznika. Rodzina mogłaby go odciągnąć od pracy dla biednych. W pewnym sensie Judym jest więc oderwanym od życia fanatykiem – pragnie zwalczać nędzę, kocha ludzkość, ale wydaje się niezdolny do kochania konkretnych ludzi.
Jego zaprzeczeniem jest Joasia Podborska. Również wywodzi się z ubogiej rodziny, jest sierotą. Zarabia jako guwernantka wnuczek pani Niewadzkiej. Zakochuje się w Judymie, który początkowo nie zwraca na nią uwagi. Jest cicha i lojalna. Nie chce odciągać ukochanego mężczyzny od jego powołania, wręcz przeciwnie – marzy, by mu pomagać w jego zbożnym dziele. Pod koniec powieści oferuje mu wspólne prowadzenie szpitala dla nędzarzy. Judym jednak odrzuca tę ofertę i jej miłość.
W powieści pojawiają się również postacie drugoplanowe, takie jak Wiktor Judym, brat Tomasza. Obserwujemy, jak z rodziną udaje się do Szwajcarii, a później marzy o Ameryce.

Interpretacja

„Ludzie bezdomni” to wielki akt oskarżenia przeciwko systemowi społecznemu. Żeromski zwraca uwagę na fatalne warunki życia robotników przemysłowych i chłopów. Podkreśla też egoizm warstw wyższych – bogaci i wykształceni powinni troszczyć się o los gorzej sytuowanych. Zamiast tego wykorzystują swoją przewagę, by ich eksploatować.
Jednak powieść nie jest jednostronna. Pozwala nam poważnie się zastanowić nad postępowaniem pozytywnych – przynajmniej na pierwszy rzut oka – bohaterów, społeczników. Czy rzeczywiście Judym i jego postawa jest godna naśladowania? Czy taki maksymalizm (wszystko albo nic) stanowi drogą do podźwignięcia społeczeństwa?
Pomimo zmian społecznych i gospodarczych, jakie zaszły w ciągu stulecia, „Ludzie bezdomni” nadal pozostają aktualni, jako źródło refleksji nad postępowaniem idealistów i kwestiami niesprawiedliwości społecznej.
W 1975 roku powieść sfilmowano pod tytułem „Doktor Judym”.

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Mit o Orfeuszu i Eurydyce - opracowanie...

Interpretacja Mit o Orfeuszu i Eurydyce jest przede wszystkim opowieścią o niezwykłej miłości której nie przerywa nawet śmierć. Zrozpaczony Orfeusz gotów...

Nienawiść – interpretacja i...

“Nienawiść” to wiersz Wisławy Szymborskiej w którym poetka gorzko podsumowuje karierę tego uczucia na przestrzeni dziejów. Nienawiść jawi się...

Konrad Wallenrod – streszczenie...

Streszczenie „Konrad Wallenrod” Adama Mickiewicza rozpoczyna się mottem zaczerpniętym z „Księcia” Machiavellego – Macie bowiem wiedzieć że...

Zeszyt w kratkę – opracowanie

Ksiądz Jan Twardowski znany jest przede wszystkim ze swojej twórczości poetyckiej. Potrafił on w sposób prosty mówić o sprawach trudnych dzięki czemu...

Wzorzec dworzanina na podstawie...

W 1528 roku ukazało się we Włoszech dzieło Baldassarre Castiglione „Il Cortegiano”. Traktat ów zyskał olbrzymią popularność w całej Europie. Renesansowe...

Dedal i Ikar – interpretacja i...

Dedal i Ikar” Zbigniewa Herberta to wiersz w którym poeta dokonuje reinterpretacji mitologii. Poeta polemizuje z tradycyjnym rozumieniem mitu o Dedalu i Ikarze....

Wizerunek szlachcica i ziemiania

W okresie renesansu niezwykłą popularność zdobyły w Europie dzieła zwierające wskazówki jak prowadzić godne i dobre życie. Autorzy analizowali jaka edukacja jest...

Zniewolony umysł – streszczenie...

Streszczenie „Zniewolony umysł” Czesława Miłosza to zbiór esejów które analizują uwikłanie polskich pisarzy w ideologię komunistyczną....

Oda do młodości jako manifest...

„Oda do młodości” to utwór który określany jest jako manifest romantyczny i nie jest to bezpodstawne. W utworze stworzonym przez Adama Mickiewicza...