Geneza, czas i miejsce akcji
Krótkie opowiadanie Stefana Żeromskiego „Zmierzch” ukazało się w czasopiśmie „Głos” w roku 1892. Już przed pierwszą wojną światową zostało przełożone na języki obce (rosyjski i niemiecki, a w 1915 ukazało się tłumaczenie angielskie).
Pewne szczegóły geograficzne i techniczne (pojawia się Warszawa, a także mowa o wodzie sodowej) każą przypuszczać, że akcja rozgrywa się na terenach zaboru rosyjskiego pod koniec XIX wieku.
Bohaterowie
Bohaterem jest Walek Gibała, chłop, służący jako fornal w majątku dziedzica. Walek zwykł podkradać owies koniom, którymi się opiekował i sprzedawać go „na boku”. Stary właściciel przymykał na to oko, ale gdy nastał nowy gospodarz, zmienił on te zasadę. Przyłapanego na tej niewielkiej przecież kradzieży Walka wyrzucił z pracy i całkowicie zepsuł mu reputację. Chłop od tego czasu zmagać się musiał ze straszną biedą, a zimą nawet znosić głód. Kiedy więc dawny pracodawca proponuje mu trudną i słabo płatną pracę sezonową, Walek musi się na nią zgodzić. Współczujemy mu, ale nie jest to bohater pozytywny – z opowiadania jasno wynika, że Gibała to człowiek okrutny, który nie waha się katować swojej żony. Nie potrzebuje nawet specjalnych powodów, żeby sięgać po przemoc – bicie kobiety jest dla niego po prostu sposobem na wyładowanie swojego gniewu.
Jego żona znosi to pokornie. Mąż okrutnik budzi w niej strach i boi się go zdenerwować w jakikolwiek sposób. Towarzyszy mu w pracy przy wydobywaniu torfu i zastanawia się, co się dzieje z ich małą córeczką. Dziecko zostało samo w domu i kobieta nie widziała go od południa (a nadchodzi wieczór). Chciałaby je zobaczyć, ale mąż jej nie pozwala – wcześniej muszą skończyć pracę. Nie dowiadujemy się, co się dzieje z bohaterami, ani z ich dzieckiem. Opowiadanie kończy się, gdy nastaje zmrok.
Interpretacja
Utwór Stefana Żeromskiego, chociaż krótki, oferuje bolesny i złożony obraz życia chłopów polskich pod koniec XIX wieku. Zmagają się oni z nędzą i nieustannie walczą o przetrwanie. Zmuszeni są przyjmować każdą oferowaną pracę, chociażby była źle opłacana. Nie mogą odmówić harowania za przysłowiowe „grosze”, bowiem skutkowałoby to głodem w zimie.
Żyjąc w tak trudnych warunkach chłopi stają się okrutni. Odreagowują swoje cierpienie bijąc kobiety oraz przepijając pieniądze (których przecież nigdy nie mają zbyt wiele) w karczmach. Utwór Stefana Żeromskiego jest wielkim aktem oskarżenia przeciw takiemu stanowi społeczeństwa. W domyśle dojrzeć można też pytanie o naturze politycznej – czy Polacy są w stanie zrzucić kajdany narodowej niewoli, gdy olbrzymia część społeczeństwa tkwi w kajdanach ekonomicznej nędzy?
„Ballady i romanse” Władysława Broniewskiego to wiersz przedstawiający śmierć nastoletniej Żydówki Ryfki rozstrzelanej przez bezdusznych SS-manów....
Geneza czas i miejsce akcji Krótkie opowiadanie Stefana Żeromskiego „Zmierzch” ukazało się w czasopiśmie „Głos” w roku 1892. Już przed pierwszą...
Opracowanie Mit o Tantalu to opowieść o ulubieńcu bogów który przez swą zuchwałość został skazany na wieczną karę. Mit może być interpretowany przede...
W utworze „Do Fraszek” autor zwraca się do tytułowych wierszy w ten zaś sposób – do samego siebie jako do ich autora. „Do Fraszek” jest...
„Przemiana” to opowiadanie Franza Kafki. Głównym bohaterem jest Gregor Samsa komiwojażer (sprzedawca) zwyczajny mieszanin. Pewnego dnia Gregor budzi się...
Streszczenie Rozdział I Głównym bohaterem utworu i zarazem narratorem jest Ciamciara. W trakcie przeglądania zeszytów po zdanej maturze przypadkowo natrafia...
Streszczenie Nowela rozpoczyna się opisem mężczyzny który przechadzał się każdego dnia wzdłuż ulicy Miodowej. Pan Tomasz już dojrzały mecenas poszukiwał żony....
Geneza Gustaw Herling-Grudziński wydał „Inny świat” w 1951 roku w Anglii. Wcześniej powieść drukowano w odcinkach w londyńskich „Wiadomościach”....
Streszczenie Utwór rozpoczyna opis zabawy. Zebrani ucztują a Twardowski popisuje się swoimi umiejętnościami. Wtem w jego kieliszku pojawia się diabeł. Mefistofeles...