Unikalne i sprawdzone teksty

Wierna rzeka – opracowanie, interpretacja, bohaterowie

Geneza

„Wierna rzeka” jest powieścią Stefana Żeromskiego, poświęconą powstaniu styczniowemu (1863). W zamyśle miała być częścią cyklu, opisującego losy Polaków w wieku XIX. Żeromskiemu nie udało się dokończyć tego ambitnego dzieła, ale ukazało się kilka dzieł z owej zamierzonej serii – oprócz omawianego tytułu wspomnieć należy „Popioły”. „Wierna rzeka” ukazała się w 1912 roku, z podtytułem „klechda”.

Czas i miejsce akcji

Akcja powieści, jak wspomniano, rozgrywa się na w okresie powstania styczniowego. Nie obserwujemy jednak najważniejszych starć, czy ważnych decyzji politycznych. Nie śledzimy też losów autentycznych postaci historycznych. Wynika to z przyjętej przez autora perspektywy – powstaniu przygląda się on z punktu widzenia niezbyt zamożnego szlacheckiego dworku na ziemi świętokrzyskiej. Taki zabieg umożliwia ukazanie insurekcji niejako „od dołu” – od strony zwykłych ludzi, nie zaś wielkich bohaterów, znanych z kart podręczników historycznych.

Bohaterowie

Na początku powieści obserwujemy losy księcia Józefa Odrowąża, który ratuje się z pola przegranej bitwy pod Małogoszczem. Książe jest poraniony, ale nie doczekuje się pomocy ze strony mieszkańców pobliskich wsi – chłopi znacznie chętniej zabiliby powstańca lub co najmniej wydali go carskim żołnierzom. Jednak nad Odrowążem lituje się młoda szlachcianka, Salomea Brynicka. Opiekuje się chorym, ukrywa go w trakcie wojskowych rewizji, a gdy powstaniec wraca do sił – zakochuje się w nim i zostaje jego kochanką.
Samolea to idealistka. Być może nie uważa powstania za przejaw mądrości politycznej, ale jest patriotką. Jej ojciec i stryj to również powstańcy, więc nie wyobraża sobie porzucenia w potrzebie rannego Odrowąża. Salomea to postać skora do poświęceń – dla księcia ryzykuje życie, a także swoją reputację. Potrzebuje miłości. Kiedy umierają jej ojciec i stryj, tym bardziej zżywa się z księciem. Jednak honor nie pozwala jej nastawać na małżeństwo z nim, chociaż nosi w sobie jego dziecko (do czego się nie przyznaje).
Książe Józef to patriota i idealista. Jednak widać w nim też objawy arystokratycznego zepsucia. Nie przejmuje się za bardzo Salomeą – korzysta z jej pomocy i z jej miłości, ale gdy nadarza się okazja wyjazdu do Włoch, bez większych oporów porzuca kochankę. Nie jest zły i podstępny – jego postępowanie wynika raczej z bezmyślności i z wielkopańskiego braku szacunku dla gorzej urodzonych.

Interpretacja

Żeromski w powieści przedstawia różne postawy Polaków wobec powstania. Widzimy wrogich mu chłopów, idealistów gotowych poświęcić życie dla sprawy (Hubert Olbromski, delegat Rządu Narodowego – warto zwrócić uwagę na jego nazwisko, nieprzypadkowo zbieżne z nazwiskiem bohatera „Popiołów”), a także dzielne kobiety, wspierające sprawę na miarę swoich możliwości (Salomea opiekująca się powstańcem, Żydówka Ryfka, która ostrzega szlachciankę przed nadejściem Rosjan). Żeromski nie przedstawia łatwej odpowiedzi na pytanie, czy zryw narodowy miał sens. Nie maluje też świata czarno-białymi barwami – książę Odrowąż jest z pewnością gorącym patriotą, ale i niezbyt odpowiedzialnym człowiekiem w życiu osobistym.

„Wierna rzeka” to fascynujący obraz losów zwykłych ludzi, z ich zaletami i wadami, wmieszanych w wielkie wydarzenia historyczne. Zapewne dlatego powieść nadal cieszy się uznaniem czytelników.

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Mit o Nike - opracowanie (interpretacja...

Interpretacja Postać bogini Nike nie od zawsze była obecna w mitologii. Osobą która przywołała jej dzieje był dopiero Hezjod. Mit o bogini Nike jest przede wszystkim...

Przypowieść o maku – interpretacja...

„Przypowieść o maku” to wiersz Czesława Miłosza będący częścią powstałego w 1943 roku cyklu („Świat. Poema naiwne”). Podobnie jak w pozostałych...

Ten obcy – opracowanie problematyka...

Geneza „Ten obcy” to psychologiczna powieść dla młodzieży autorstwa Ireny Jurgielewiczowej. Została wydana w 1961 r. Zaś w 1975 r. powstała jej kontynuacja...

Emancypantki – streszczenie plan...

Streszczenie Tom I Pensja pani Latter była od 1870 r. najznamienitszą w całej Warszawie. Jej mury opuszczały najlepsze obywatelki większość z absolwentek cieszyła się...

Lalka – opracowanie problematyka...

Geneza „Lalka” czyli jedno z najważniejszych dzieł w dorobku Bolesława Prusa była publikowana w „Kurierze Codziennym” w latach 1887 - 1889. Pierwsze...

Anioł Pański – interpretacja...

„Anioł Pański” Kazimierza Przerwy-Tetmajera to nastrojowy liryk o budowie melicznej. Konstrukcja utworu przypomina pieśń – wskazuje na to powtarzający...

Śmierć urzędnika - streszczenie...

Streszczenie Podczas przedstawienia Iwan Dmitriewicz Czerwiakow poczuł się nieco gorzej. Kichnąwszy zauważył że ubrudził on przy tym obecnego na przedstawieniu Bryzżałowa....

Miło szaleć kiedy czas po temu...

Pieśń XX („Miło szaleć kiedy czas po temu”) łączy refleksję nad życiem charakterystyczną dla poważniejszych utworów Kochanowskiego z dowcipem i „biesiadnym”...

Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela...

Geneza czas i miejsce akcji Akcja noweli dzieje się na wsi w miejscu które zamieszkiwane jest przez Michasia oraz osobę go nauczającą. Można wywnioskować że przysparzająca...