Akcja pod Arsenałem – zwycięstwo czy porażka Buków? Rozprawka

Akcja pod Arsenałem była najbardziej brawurowym i najsłynniejszym działaniem podjętym przez Grupy Szturmowe Szarych Szeregów podczas II wojny światowej. Akcja zakończyła się sukcesem – jej główny cel, a więc odbicie więźniów przewożonych przez Niemców z Alei Szucha na Pawiak, został osiągnięty. Efekt nie był jednak zgodny z oczekiwaniami, ponieważ w wyniku napaści na więzienną karetkę zginął jeden z najzdolniejszych dowódców, Alek (Aleksy Dawidowski),śmierć ponieśli również Tadeusz Krzyżewicz i Hubert Lenk, a dla Rudego (Jana Bytnara) pomoc przyszła za późno, zmarł bowiem kilka dni po całym zdarzeniu, 30 marca 1943 roku. Czy zatem akcja pod Arsenałem była zwycięstwem czy porażką Buków?

Po pierwsze, akcja pod Arsenałem wydaje się sukcesem Szarych Szeregów, ponieważ stanowiła wyrazisty akt solidarności z uwięzionymi przez gestapo przyjaciółmi. Dzięki brawurowemu działaniu młodych ludzi Rudy mógł chociaż ostatnie chwile swojego życia spędzić na wolności i umierać godnie, otoczony bliskimi i kochającymi ludźmi. Buki pokazały, że ogólnoludzkie wartości są dla nich najważniejsze i zawsze działają z wysokich pobudek.

Po drugie, zwycięstwo akcji pod Arsenałem należy rozpatrywać w kontekście symbolicznym. Szare Szeregi wysłały niemieckim zbrodniarzom z Alei Szucha jasny komunikat: ich czyny nie pozostaną bezkarne, a oni nigdy nie mogą czuć się w Warszawie bezpieczni. Dodatkowo wymowę tę wzmocniły egzekucje dwóch najbardziej bestialskich niemieckich śledczych: Schultza i Langego, których dokonano w kilka tygodni po akcji.

Po trzecie, żaden z uczestników akcji pod Arsenałem nie wahał się walczyć, a nawet oddać życia w słusznej sprawie. Tragiczna śmierć Alka, który odniósł ciężkie rany podczas odwrotu, miała głęboki sens, w który nie wątpił sam bohater. Był on dumny, że udało mu się uwolnić przyjaciela i stawić mocny opór niemieckiemu najeźdźcy.

Akcja pod Arsenałem pomimo tragicznego bilansu była zatem dowodem wspaniałej postawy Buków, ich wiary w najważniejsze humanistyczne wartości. Odpowiedź na pytanie, czy było to zwycięstwo czy porażka, sprowadza się w gruncie rzeczy do rozważenia kwestii, czy walka polskiego podziemia z hitlerowskim najeźdźcą w ogóle miała sens. Dla wszystkich, którym los ojczyzny jest nieobojętny, z pewnością miała.