Postacie i wydarzenia historyczne w „Krzyżakach” | wypracowanie

Akcja „Krzyżaków” Henryka Sienkiewicza rozpoczyna się w trzynastym roku panowania Władysława Jagiełły (1399), a kończy się chwalebnym zwycięstwem polskich wojsk pod Grunwaldem (15 lipca 1410 r.). Zawarta w 1385 r. unia polsko-litewska w Krewie inkorporowała Wielkie Księstwo Litewskie w skład ziem Królewstwa Polskiego. Oba państwa połączyły się z powodu rosnącego zagrożenia ze strony Krzyżaków, którzy coraz zuchwalej szturmowali przygraniczne twierdze.

W świecie przedstawionym swego dzieła, obok postaci fikcyjnych, umieścił Henryk Sienkiewicz wielu bohaterów doskonale znanych z podręczników do historii. Nie zostali oni, rzecz jasna, ukazani w sposób w pełni obiektywny, a to ze względu na główny zamysł towarzyszący autorowi „Krzyżaków”, który dzieło swe tworzył ku pokrzepieniu serc. Dlatego bohaterowie stojący po stronie Polski i Litwy zostali przedstawieni w sposób wyidealizowany, natomiast w wypadku Krzyżaków zaakcentowane zostały głównie negatywne cechy.

Najważniejszą spośród postaci historycznych jest król Władysław Jagiełło. Ukazany został on jako doskonały i troskliwy władca, człowiek pobożny i wyrozumiały. Do samego rozpoczęcia starcia pod Grunwaldem miał on nadzieję, że nie dojdzie do walki, gdyż nie chciał przelewać chrześcijańskiej krwi. Jego żona - królowa Jadwiga - która zmarła młodo i niespodziewanie (1399), jest w dziele postacią wyjątkową. Jej dobrotliwość, hojność i łaskawość sprawiają, że już za życia zostaje uznana świętą.

Władcą Wielkiego Księstwa Litewskiego jest książę Witold, brat stryjeczny Jagiełły. W dziele Sienkiewicza staje się on najbardziej zaciekłym wrogiem Krzyżaków. Pamięta krzywdy, jakie on (zabicie dzieci, uwięzienie) i jego państwo (zagarnianie ziem, mordowanie ludzi) doznali od rycerzy w białych płaszczach. Dlatego walczy z nimi z pełnym oddaniem, pozyskując sojuszników i nie lękając się samemu stanąć do boju.

W „Krzyżakach” zawarty został swego rodzaju poczet polskiego rycerstwa. Wielu mężnych wojowników ukazanych przez Sienkiewicza to postaci autentyczne. Na pierwszy plan wysuwa się tutaj Zawisza Czarny, często określany mianem najznamienitszego spośród polskich rycerzy. Na kartach powieści jest on potężnym, silnym mężczyzną, który zawsze postępuje zgodnie z etosem rycerskim.

Warto wspomnieć także o księciu Januszu i księżnej Annie Danucie, wszak to właśnie w ich orszaku Zbyszko spotkał Danusię. Księżna Anna była siostrą stryjeczną Władysława Jagiełły, kobietą rozważną i rozsądną. Książę Janusz (jeden z władców mazowieckich) znał Krzyżaków jak mało kto, wiedział o ich nieczystym postępowaniu i konsekwentnie wspierał Polaków.

Postacie historyczne pojawiają się także w szeregach nieprzyjaciela, czyli Krzyżaków. Do 1407 r. wielkim mistrzem zakonu krzyżackiego był Konrad von Jungingen. Człowiek ten szanował Polaków i za wszelką cenę starał się nie dopuścić do wybuchu wojny. Jednakże jego następca - Ulryk von Jungingen - okazał się być człowiekiem zupełnie odmiennym. Pragnął on jak najbardziej rozszerzyć swe imperium, dlatego dążył do wojny z Polakami i Litwinami, co sygnalizował licznymi najazdami.

W „Krzyżakach” Sienkiewicz opisał wiele wydarzeń historycznych. W 1399 r., ku rozpaczy całego narodu, zmarła królowa Jadwiga (wraz z nią niewiele wcześniej urodzona córka). Król, możnowładcy i prości ludzie pogrążyli się wtedy w żałobie, długo roniąc łzy nad śmiercią hojnej i dobrej władczyni.

Rok 1401 przyniósł wybuch powstania na Żmudzi (brali w nim udział Zbyszko i Maćko). Trzy lata później doszło do rokowań w Raciążu (Zbyszko był członkiem królewskiej gwardii), w wyniku których zawarto pokój, a Polacy mogli wykupić Ziemię Dobrzyńską. Sytuacja zaczęła zmieniać się juz w 1407, kiedy to wielkim mistrzem został Ulrich von Jungingen.

Rok 1410 przyniósł jedną z największych bitew w historii średniowiecznej Europy. Naprzeciwko siebie stanęły dwie wielkie i doskonale wyszkolone armie, kwiat ówczesnego rycerstwa. Zwycięstwo odnieśli Polacy, lecz jak pokazała historia - nie zostało ono do końca wykorzystany.

Warto zwrócić uwagę, iż wydarzenia historyczne zostały przedstawione przez Sienkiewicza w sposób niemalże kronikarski. Inaczej autor postąpił z bohaterami, często dopuszczając się drobnych przekłamań w czasie dostosowywania ich do świata i wymowy swojego dzieła.