Jedną z najistotniejszych problemów XX wieku jest wina niezawiniona. W czasie obu wojen światowych, ale również po ich końcu, miliony ludzi zostało zamordowanych za to tylko, kim byli. Można tu mówić o „winie niezawinionej”. Zazwyczaj owa wina była wyłącznie wyimaginowana przez ich oprawców. W czasie stalinowskich procesów pokazowych, oskarżeni przyznawali się do czynów, których nie popełnili, byle tylko uniknąć dalszych tortur w czasie śledztwa. Z kolei hitlerowcy uznali Żydów za winnych wszelkiego zła, tylko z powodu ich pochodzenia etnicznego. Z powodu owej absurdalnej rasistowskiej koncepcji niemal wszyscy europejscy wyznawcy judaizmu zostali zgładzeni w komorach gazowych.
Niejako zapowiedzią tych przerażających wydarzeń była powieść Franza Kafki „Proces”. Jej bohater zostaje oskarżony – jednak nie dowiaduje się nawet, o co. Józef K., bo tak się nazywa, próbuje pojąć tajemnicze mechanizmy działania sądu. Okazuje się jednak, że to instytucja całkowicie groteskowa – zwykły człowiek nie ma żadnych szans na wyzwolenie się z jej trybów. Dodatkowo przerażająca jest nieprzewidywalność sądu: Józef zostaje aresztowany, by chwilę potem odzyskać wolność. Jednak widmo procesu ciągle wisi nad nim, odbierając mu spokój ducha. Wreszcie nieoczekiwanie przychodzi wyrok i jego wykonanie – egzekucja w kamieniołomie. Jednostka jest niczym wobec tak potężniej i kapryśnej siły.
Kafka trafnie przewidział mechanizm działania systemów totalitarnych. Jednym z nich było dążenie do dehumanizacji jednostki. Nie dowiadujemy się nawet pełnego nazwiska głównego bohatera powieści – to po prostu Józef K. Taki skrót mógłby się pojawić w kartotece jakiejś instytucji. I faktycznie, urzędnicy traktują go wyłącznie jak punkt w tabelce – chociaż ostatecznie ich wyrok jest jak najbardziej przerażający i dosłowny: to śmierć. Podobną dehumanizację odnotowano choćby w przypadku III Rzeszy – więźniowie obozów koncentracyjnych sprowadzeni zostali wyłącznie do numerów wytatuowanych na rękach. Dokładnie opisał to w swoich opowiadaniach obozowych Tadeusz Borowski.
Kafka zauważył też, że w systemie krwiożerczych instytucji wczorajszy kat może stać się ofiarą – taki los spotyka agentów, którzy w pierwszym rozdziale aresztują Józefa K. Podobna sytuacja miała miejsce w stalinowskim Związku Sowieckim, gdzie działacze komunistyczni byli rozstrzeliwani za …. działalność antykomunistyczną (tak zwana Wielka Czystka).
„Proces” Franza Kafki to wybitne dzieło literackie, opowiadające o „winie niezawinionej”. W niemal proroczej wizji autor trafnie przewidział los niezliczonych rzesz ludzi, którzy musieli w XX wieku ponieść konsekwencje za coś, czego nie zrobili lub co nie było zbrodnią.
Pojedynki funkcjonują w kulturze od stuleci. Nie ma się czemu dziwić – starcie dwóch osobowości dwóch wojowników zawsze budzi emocje. Pojedynek...
Poszukiwany król Koryntu! W dniu 14 sierpnia bieżącego roku ze świata podziemnego zbiegł Syzyf. Pod pretekstem powrotu na ziemię i ukarania żony która nie...
„Wenus z Milo” to jedna z najsłynniejszych rzeźb powstałych w antyku. Być może świat nigdy nie usłyszałby o niej gdyby nie przypadkowe odnalezienie jej przez...
Obecne w najstarszej części „Bogurodzicy” archaizmy są niespotykane w innych polskich tekstach wieków średnich. Świadczy to o bardzo wczesnym powstaniu...
Konflikt pokoleń jest czymś co w mniej lub bardziej wyraźnej formie ma miejsce od stuleci. Stary król powoli szykuje się na śmierć a dworacy skupiają się wokół...
Stabilne i spokojne życie jakie państwo Barykowie wiedli w Baku zostało zakłócone przez wybuch I wojny światowej. Wcielenie pana Seweryna do armii było szczególnie...
W czasie podróży z Baku do Moskwy Seweryn Baryka opowiadał synowi jak wygląda Polska którą odwiedził w czasie wojny. Zgodnie z jego słowami na kształtowanie...
„Chłopów” Władysława Reymonta można nazwać epopeją wsi ponieważ ukazują drobiazgowy i sugestywny obraz tej warstwy społecznej. Reymont posługując...
Główny bohater „Cierpień młodego Wertera” należy do grona postaci literackich które niedyskretnie wymknęły się poza karty powieści i zaczęły...