Jedną z najistotniejszych problemów XX wieku jest wina niezawiniona. W czasie obu wojen światowych, ale również po ich końcu, miliony ludzi zostało zamordowanych za to tylko, kim byli. Można tu mówić o „winie niezawinionej”. Zazwyczaj owa wina była wyłącznie wyimaginowana przez ich oprawców. W czasie stalinowskich procesów pokazowych, oskarżeni przyznawali się do czynów, których nie popełnili, byle tylko uniknąć dalszych tortur w czasie śledztwa. Z kolei hitlerowcy uznali Żydów za winnych wszelkiego zła, tylko z powodu ich pochodzenia etnicznego. Z powodu owej absurdalnej rasistowskiej koncepcji niemal wszyscy europejscy wyznawcy judaizmu zostali zgładzeni w komorach gazowych.
Niejako zapowiedzią tych przerażających wydarzeń była powieść Franza Kafki „Proces”. Jej bohater zostaje oskarżony – jednak nie dowiaduje się nawet, o co. Józef K., bo tak się nazywa, próbuje pojąć tajemnicze mechanizmy działania sądu. Okazuje się jednak, że to instytucja całkowicie groteskowa – zwykły człowiek nie ma żadnych szans na wyzwolenie się z jej trybów. Dodatkowo przerażająca jest nieprzewidywalność sądu: Józef zostaje aresztowany, by chwilę potem odzyskać wolność. Jednak widmo procesu ciągle wisi nad nim, odbierając mu spokój ducha. Wreszcie nieoczekiwanie przychodzi wyrok i jego wykonanie – egzekucja w kamieniołomie. Jednostka jest niczym wobec tak potężniej i kapryśnej siły.
Kafka trafnie przewidział mechanizm działania systemów totalitarnych. Jednym z nich było dążenie do dehumanizacji jednostki. Nie dowiadujemy się nawet pełnego nazwiska głównego bohatera powieści – to po prostu Józef K. Taki skrót mógłby się pojawić w kartotece jakiejś instytucji. I faktycznie, urzędnicy traktują go wyłącznie jak punkt w tabelce – chociaż ostatecznie ich wyrok jest jak najbardziej przerażający i dosłowny: to śmierć. Podobną dehumanizację odnotowano choćby w przypadku III Rzeszy – więźniowie obozów koncentracyjnych sprowadzeni zostali wyłącznie do numerów wytatuowanych na rękach. Dokładnie opisał to w swoich opowiadaniach obozowych Tadeusz Borowski.
Kafka zauważył też, że w systemie krwiożerczych instytucji wczorajszy kat może stać się ofiarą – taki los spotyka agentów, którzy w pierwszym rozdziale aresztują Józefa K. Podobna sytuacja miała miejsce w stalinowskim Związku Sowieckim, gdzie działacze komunistyczni byli rozstrzeliwani za …. działalność antykomunistyczną (tak zwana Wielka Czystka).
„Proces” Franza Kafki to wybitne dzieło literackie, opowiadające o „winie niezawinionej”. W niemal proroczej wizji autor trafnie przewidział los niezliczonych rzesz ludzi, którzy musieli w XX wieku ponieść konsekwencje za coś, czego nie zrobili lub co nie było zbrodnią.
Do cech najbardziej podziwianych przez większość ludzi należy odwaga. Pragniemy być dzielni stawiać czoła największym przeciwnością losu. Literatura i kino oferują...
Szanowni Emigranci! zwracam się do was z bardzo ważną sprawą! Chciałem mianowicie ze wszystkich sił prosić was byście wrócili do Polski! Kraj was potrzebuje my...
Prometeusz to tytan który w mitologii jest przedstawiony przede wszystkim jako stwórca człowieka. Z gliny i łez ulepił ludzkie ciało a wykradziony ogień niebieski...
Miasta są areną ludzkiego życia już od starożytności. Każda epoka wytworzyła indywidualny obraz tej przestrzeni. Renesans dążył na przykład do stworzenia miasta idealnego...
Kochany Mikołaju Jak się czujesz? Czy gardło boli Cię nadal tak bardzo? Mam nadzieję że jest już lepiej. Piszę do Ciebie by opowiedzieć co wydarzyło się ostatnio w...
„Medaliony” Zofii Nałkowskiej należą do literatury faktu. Autorka nie stworzyła w książce zarysu fikcji ale przekazała materiały zgromadzone podczas pracy...
Wizje apokalipsy końca świata towarzyszyły ludziom od zarania dziejów. Przyjmowały różną formę zarówno religijną jak i świecką. Oczywiście najbardziej...
„Chłopi” Władysława Reymonta posiadają wiele cech impresjonistycznych. Impresjonizm to kierunek wywodzący się z malarstwa powstały w drugiej połowie XIX wieku....
„Potop” Henryka Sienkiewicza jest powieścią historyczną w której autor nakreślił szeroki pejzaż polskiego społeczeństwa z czasów kultury sarmackiej....