Krótki wiersz Juliana Przybosia „Gmachy” umożliwia wielorakie interpretacje. Utwór aż tryska dynamizmem i zachęca, by również interpretacja była dynamiczna. Przyboś nie oferuje nam jednej myśli – użyte przez niego metafory współgrają ze sobą w ten sposób, że utwór przypomina trójwymiarową bryłę geometryczną. Zależy od której strony podejdziemy do takiej były, ujrzymy co innego – chociaż ciągle będziemy mieli do czynienia z jednym obiektem. W tym przypadku stronami są właśnie porównania.
Jak zaczyna się tekst? Mocno i dynamicznie – taki jest utwór od samego początku.
Poeta,
wykrzyknik ulicy!
Co oznacza owa deklaracja? Czy chodzi o powiązanie poety z ludem? Czy dla Przybosia artysta jest tylko tym, kto co najwyżej sławi wierszami osiągnięcia mas pracujących? Więc twórca nie jest już romantycznym kreatorem, niemal równym Bogu. A może wręcz przeciwnie –masy owe nie byłyby w pełni usatysfakcjonowane swoim dziełem, gdyby nie ów wykrzyknik. Przecież współczesność to epoka wymagająca dynamizmu – a czy zdanie bez wykrzyknika może być odpowiednio dynamiczne?
Pewne jest natomiast, o czym mówi dalsza część utworu, że Przybosia napawają zachwytem owe tytułowe „gmachy”. Zauważa, że są to masy […] z których budowniczy/uprowadził ruch. Budowle nie są więc statyczne. Poeta dostrzega w nich ruch, który tylko siłą człowieka trzymany jest w ryzach. Budzi to skojarzenie z Bogiem stwarzającym świat i utrzymującym go w istnieniu. Tak te tony murów niejako utrzymywane są przez ludzi, przez ów trud człowieczy.
Podsumowaniu utworu wprowadza akcenty humanistyczne i indywidualistyczne:
Pomyśleć:
Każda cegła spoczywa na wyjętej dłoni.
Przyboś, zafascynowany masą, ruchem i siłą, dostrzega, że poza nimi jest także jednostka. „Trud człowieczy” to osiągniecia ludzkości, jako gatunku – ale za osiągnieciami ludzkości stoi wysiłek wielu konkretnych, zwykłych ludzi. Myśl ta sprawia, że praca człowieka zostaje uwznioślona – zwykły robotnik ukazany zostaje jako boski niemal kreator.
Po zakończeniu warto przeczytać wiersz ponownie, w świetle wyłożonych myśli Przybosie jeszcze raz zastanowić się nad rolą poety i dynamizmem nowoczesnego świata.
Forma utworu (kilka informacji)
– wiersz biały
– nieregularna wersyfikacja
– wykrzyknienie (Poeta/wykrzyknij ulicy!)
Geneza „Kubuś Fatalista i jego Pan” Diderota ukazał się w całości w 1796 roku już po śmierci autora jednak wcześniej czytelnicy francuscy i niemieccy poznali...
Geneza czas i miejsce akcji Akcja krótkiej noweli nie ma określonego miejsca ani też czasu. Można mniemać że czas ten przypada na wiek XIX natomiast o miejscu wiadomo...
„Poczwarka” to powieść Doroty Terakowskiej. Opowiada o rodzinie w której przychodzi na świat dziecko z zespołem Downa. Rodzince Adam i Ewa początkowo...
Streszczenie Rodzina jak każdego innego dnia po spożyciu posiłku przygotowuje się do zabawy w klucz. Uczestniczą w niej wszyscy domownicy. Rolą matki jest udawanie dzwonka....
„Schyłek wieku” to wiersz Wisławy Szymborskiej z tomu „Ludzie na moście” (1986). Autorka napisała go pod koniec XX stulecia i zawarła w nim swoiste...
Geneza „Imię róży” to debiutancka a zarazem najbardziej znana powieść włoskiego pisarza i naukowca Umberto Eco. Książka ukazała się w 1980 roku. Sam...
Geneza „Stowarzyszenie umarłych poetów” – to amerykański dramat filmowy którego premiera odbyła się w 1989 r. (reżyseria Peter Weir). Film...
Streszczenie Łysek – główny bohater opowiadania – to gniady koń który pracuje w kopalnianym szybie i pomaga w ten sposób górnikom....
Karol Wojtyła to postać niezwykle istotna dla dziejów świata w XX stuleciu. Trudno rozważać jego ostatnie ćwierćwiecze bez uwzględnienia Jana Pawła II. Zadumani...
