Tragizm Judyma

Doktor Tomasz Judym to główna postać powieści Stefana Żeromskiego „Ludzie bezdomni”. Pod koniec książki bohater widzi rozdartą sosnę – staje się ona symbolem całego jego losu. Judym jawi się nam właśnie przede wszystkim jako postać tragiczna, pełna cierpienia i bólu. Jest to paradoks, bowiem mamy do czynienia z człowiekiem szlachetnej profesji (jest lekarzem), obdarzonym uczuciem ukochanej kobiety. Skąd więc to rozdarcie?

Żeby zrozumieć tę kwestię, musimy wrócić do wcześniejszych losów bohatera. Wywodził się on mianowicie z biedoty i zdobycie wykształcenia wymagało od niego tytanicznej pracy oraz wyrzeczeń. Udaje mu się w końcu zdobyć upragniony tytuł lekarza i to nawet na zagranicznej uczelni (w Paryżu). A mimo to Judym nie jest w stanie osiąść na laurach i zostać dobrze prosperującym medykiem. Ma bowiem ciągle świadomość swojego pochodzenia. Widzi swojego brata i jego rodzinę – oni nadal tkwią w nędzy. Judym ma poczucie długu wobec społeczeństwa – udało mu się zdobyć dobry zawód, ale na jeden sukces takiego chłopaka, jak on, przypadają setki innych, niemal takich samym chłopców, których czeka wyłącznie praca w fabrykach, w fatalnych warunkach higienicznych, za marne grosze.

Judym próbuje wcielać w życie ideały pracy u podstaw – wygłasza odczyty wzywające do walki z nędzą, próbuje leczyć ubogich. Ale ponosi klęskę. Warstwy wyższe, w tym lekarze, nie interesując się losem biedaków – zależy im tylko na zbiciu własnej fortuny. Nie mają nawet specjalnych oporów przed szkodzeniem warstwom niższym, jeśli tylko dla nich samych jest to wygodne (kwestia osuszania, a później odszlamiania stawów, którą porusza Judym w Cisach).

Widzimy więc dwa źródła dramatu Judyma – niemożność pogodzenia się z nędzą i niemożność przekonania inteligencji, by podjęła walkę z biedą. Ale do tego wszystkiego dochodzi też kwestia osobista. Judym marzył niewątpliwie o miłości i – jak przystało na osobę z nizin – pozostawał pod wielkim wrażeniem panien z dobrych domów. Jednak jego zaloty wobec panny Orszeńskiej spalają na panewce. Jednak wkrótce następuje odmiana sytuacji. Uczucie rodzi się między Judymem a ignorowaną przez niego do tej pory guwernantką, Joasią Podborską. W tej cichej i skromnej kobiecie znaleźć może realizację jego potrzeba miłości. Jednak znów wychodzi na jaw rozdarcie Judyma – uznaje on bowiem, że spełnione uczucie odciągałoby go od pracy dla najbardziej potrzebujących. Decyduje się więc zerwać z Joasią i poświęcić życie ideałom.

Widać wyraźnie, że Tomasz Judym był postacią tragiczną. Wynikało to z jego nieprzystosowania do świata. Owo nieprzystosowanie miało piękne strony – był on przecież gotów poświęcić wszystko dla bliźnich. Ale jednocześnie można dostrzec mroczniejsze strony owego idealizmu Judyma – zakochany w abstrakcyjnej ludzkości, nie potrafił obdarzyć miłością konkretnych ludzi. Podążając za wielkimi ideami, nie dostrzegał tego, co miał na wyciągniecie ręki. Judym to postać tragiczna i doskonale symbolizuje jego losy rozdarta sosna – trzeba pamiętać, że rozdarta sosna jest drzewem, które nie potrafi się normalnie rozwijać i wzrastać. I tak niestety miały się też sprawy z Tomaszem Judymem.