Autorstwo i czas powstania
Utwór o incipicie „Posłuchajcie bracia miła...”, znany też pod tytułami: „Lament (Plankt) świętokrzyski” oraz „Żale Matki Boskiej pod krzyżem”, według ustaleń historyków literatury staropolskiej został spisany około1470 roku przez Andrzeja ze Słupi, autora także innych pieśni o charakterze religijnym. Miejscem spisania pieśni był klasztor benedyktyński Św. Krzyża na Łysej Górze.
Interpretacja i analiza
„Lament świętokrzyski” jest monologiem Maryi, Matki Jezusa, stojącej pod krzyżem, na którym wisi jej jedyny Syn. Rozpoczyna się tekst apostrofą do ludzi, przepełnioną smutkiem i skargą na okrutny los, który każe matce patrzeć na śmierć jedynaka. Kolejne dwie strofy skierowane są bezpośrednio do cierpiącego Jezusa. Maryja nie może pogodzić się z koniecznością rozstania z ukochanym Synem. Chciałaby choć odrobinę ulżyć swemu dziecku, podpierając Jego zwisającą głowę („Twoja główka krzywo wisa, tęć bych ja podparła (...)”), ocierając krew z Jego czoła („Krew po tobie płynie, tęć bych ja otarła (...)”), podając Mu pić („Picia wołasz, picia-ć bych ci dała (...)”). Niestety drobna kobieta nie jest w stanie dosięgnąć wiszącego wysoko na krucyfiksie Syna („Ale nie lza dosiąc twego świętego ciała”). Kolejną zwrotkę pieśni, skierowaną do archanioła Gabriela, wypełnia uczucie rozczarowania. Zwiastowanie miało być bowiem zapowiedzią szczęścia i chwały Maryi, podczas gdy finalne ukrzyżowanie ukochanego Syna stanowi dla niej szczyt rozpaczy. Następnie zwraca się Matka Boża do innych matek z przestrogą i jednocześnie życzeniem, by nie doznały nigdy takiego smutku, jak ona.
Ujęty w osiem strof wierszowany tekst wpisuje się w nurt średniowiecznych „planktów” („lamentów”) popularnych w tym okresie przede wszystkim we Włoszech i Niemczech. Pierwsze dwie zwrotki, z których każda składa się z czterech wersów, przyjmują formę regularnego wiersza ośmiozgłoskowego. Pozostałe strofy mają strukturę zdecydowanie bardziej swobodną. Ze względu na tematykę utworu przypuszcza się, że mógł on być recytowany lub śpiewany w Wielki Piątek podczas adoracji krzyża. „Lament świętokrzyski” to utwór poetycki doby średniowiecza uważany przez jego interpretatorów za szczególnie kunsztowne dzieło. Podkreśla się w szczególności bardzo osobisty charakter wypowiedzi Maryi, pełen prawdziwie ludzkich odczuć Matki w związku z utratą Syna – jedynaka.
Geneza „Iliadzie” przypisuje się autorstwo Homera mimo iż jest to kwestia sporna. Jest ona prawdopodobnie dziełem które poprzedza „Odyseję”...
Autorstwo i czas powstania Utwór o incipicie „Posłuchajcie bracia miła...” znany też pod tytułami: „Lament (Plankt) świętokrzyski” oraz „Żale...
Bohaterem bajki Ignacego Krasickiego „Pan i pies” jest tytułowe zwierzę. Sam właściciel nie pojawia się bezpośrednio w utworze dowiadujemy się tylko o jego...
Księga I. Mór. Gniew. Gniew Achillesa który wywołany jest sporem z królem Agamemnonem naczelnym wodzem wyprawy wojsk achajskich przeciwko Troi to główny...
„Gawęda o miłości ziemi ojczystej” Wisławy Szymborskiej to wiersz należący do liryki patriotycznej. Poetka wyraża w nim zachwyt nad pięknem rodzinnego kraju...
Streszczenie Królestwo niebieskiego porównane jest do człowieka który siał dobre nasiona. Jednakże w nocy jego nieprzyjaciel nasiał chwastów pomiędzy...
Geneza czas i miejsce akcji Powieść ukazała się w roku 1911 wcześniej publikowana była w odcinkach na łamach prasy. Czas akcji przedstawionej w utworze to lata 1884 –...
Geneza „Kolumbowie rocznik 20” to najsłynniejsza z powieści Romana Bratnego. Dzieło to doczekało się w swoim czasie statusu kultowego i dało nazwę całemu...
Wiesz Franciszka Karpińskiego „Do Justyny. Tęskność na wiosnę” należy do najbardziej znanych przykładów polskiej XVIII-wiecznej liryki miłosnej. W...
