Autorstwo i czas powstania
Utwór o incipicie „Posłuchajcie bracia miła...”, znany też pod tytułami: „Lament (Plankt) świętokrzyski” oraz „Żale Matki Boskiej pod krzyżem”, według ustaleń historyków literatury staropolskiej został spisany około1470 roku przez Andrzeja ze Słupi, autora także innych pieśni o charakterze religijnym. Miejscem spisania pieśni był klasztor benedyktyński Św. Krzyża na Łysej Górze.
Interpretacja i analiza
„Lament świętokrzyski” jest monologiem Maryi, Matki Jezusa, stojącej pod krzyżem, na którym wisi jej jedyny Syn. Rozpoczyna się tekst apostrofą do ludzi, przepełnioną smutkiem i skargą na okrutny los, który każe matce patrzeć na śmierć jedynaka. Kolejne dwie strofy skierowane są bezpośrednio do cierpiącego Jezusa. Maryja nie może pogodzić się z koniecznością rozstania z ukochanym Synem. Chciałaby choć odrobinę ulżyć swemu dziecku, podpierając Jego zwisającą głowę („Twoja główka krzywo wisa, tęć bych ja podparła (...)”), ocierając krew z Jego czoła („Krew po tobie płynie, tęć bych ja otarła (...)”), podając Mu pić („Picia wołasz, picia-ć bych ci dała (...)”). Niestety drobna kobieta nie jest w stanie dosięgnąć wiszącego wysoko na krucyfiksie Syna („Ale nie lza dosiąc twego świętego ciała”). Kolejną zwrotkę pieśni, skierowaną do archanioła Gabriela, wypełnia uczucie rozczarowania. Zwiastowanie miało być bowiem zapowiedzią szczęścia i chwały Maryi, podczas gdy finalne ukrzyżowanie ukochanego Syna stanowi dla niej szczyt rozpaczy. Następnie zwraca się Matka Boża do innych matek z przestrogą i jednocześnie życzeniem, by nie doznały nigdy takiego smutku, jak ona.
Ujęty w osiem strof wierszowany tekst wpisuje się w nurt średniowiecznych „planktów” („lamentów”) popularnych w tym okresie przede wszystkim we Włoszech i Niemczech. Pierwsze dwie zwrotki, z których każda składa się z czterech wersów, przyjmują formę regularnego wiersza ośmiozgłoskowego. Pozostałe strofy mają strukturę zdecydowanie bardziej swobodną. Ze względu na tematykę utworu przypuszcza się, że mógł on być recytowany lub śpiewany w Wielki Piątek podczas adoracji krzyża. „Lament świętokrzyski” to utwór poetycki doby średniowiecza uważany przez jego interpretatorów za szczególnie kunsztowne dzieło. Podkreśla się w szczególności bardzo osobisty charakter wypowiedzi Maryi, pełen prawdziwie ludzkich odczuć Matki w związku z utratą Syna – jedynaka.
Geneza czas i miejsce akcji „Panny z Wilka” to opowiadanie Jarosława Iwaszkiewicza pochodzące z 1932 roku. W chwili pisania utworu sam autor zbliżał się do czterdziestego...
Interpretacja Mit o Heraklesie to opowieść o bohaterze który stał się późniejszym wzorcem do naśladowania dla Tezeusza. Mityczny Herakles to osoba niezwykle...
Streszczenie Właśnie dobiegają końca wakacje. Czternastoletnia Alicja spędza je u dziadków na wsi i nie chce jeszcze wracać do szkoły. Zaczyna rozmyślać nad swym...
Streszczenie Marcel trafia w miejsce niezwykłe. Dolina Światła to sanatorium w którym przyjmuje doktor Jael. Mężczyzna o zadziwiającej wiedzy przeprowadza rozmowę...
Czas i miejsce akcji Miejscem akcji jest rodzinna wieś Antka w której przyszedł na świat i dorastał. Miejscowość nie została nazwana czytelnik jednak wie że znajduje...
„Co mi tam troski” to wiersz Władysława Broniewskiego z tomu „Bagnet na broń” wydanego w 1943 roku. Tekst wpisuje się w konwencje liryki tyrtejskiej...
Streszczenie Osoby: AA XX Akcja utworu rozgrywa się w brudnym pomieszczeniu którego ściany „przyozdobione” są zaciekami. Z sufitu zwisa goła żarówka....
„Pan Cogito a pop” to wiersz Zbigniewa Herberta w którym poeta analizuje dominujące tendencje kultury popularnej. Obiektem zainteresowania bohatera lirycznego...
Wiersz Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej „Nike” pochodzi z 1926 roku. Był to okres fascynacji autorki japońską poezją haiku – i właśnie takim polskim...