Autorstwo i czas powstania
Utwór o incipicie „Posłuchajcie bracia miła...”, znany też pod tytułami: „Lament (Plankt) świętokrzyski” oraz „Żale Matki Boskiej pod krzyżem”, według ustaleń historyków literatury staropolskiej został spisany około1470 roku przez Andrzeja ze Słupi, autora także innych pieśni o charakterze religijnym. Miejscem spisania pieśni był klasztor benedyktyński Św. Krzyża na Łysej Górze.
Interpretacja i analiza
„Lament świętokrzyski” jest monologiem Maryi, Matki Jezusa, stojącej pod krzyżem, na którym wisi jej jedyny Syn. Rozpoczyna się tekst apostrofą do ludzi, przepełnioną smutkiem i skargą na okrutny los, który każe matce patrzeć na śmierć jedynaka. Kolejne dwie strofy skierowane są bezpośrednio do cierpiącego Jezusa. Maryja nie może pogodzić się z koniecznością rozstania z ukochanym Synem. Chciałaby choć odrobinę ulżyć swemu dziecku, podpierając Jego zwisającą głowę („Twoja główka krzywo wisa, tęć bych ja podparła (...)”), ocierając krew z Jego czoła („Krew po tobie płynie, tęć bych ja otarła (...)”), podając Mu pić („Picia wołasz, picia-ć bych ci dała (...)”). Niestety drobna kobieta nie jest w stanie dosięgnąć wiszącego wysoko na krucyfiksie Syna („Ale nie lza dosiąc twego świętego ciała”). Kolejną zwrotkę pieśni, skierowaną do archanioła Gabriela, wypełnia uczucie rozczarowania. Zwiastowanie miało być bowiem zapowiedzią szczęścia i chwały Maryi, podczas gdy finalne ukrzyżowanie ukochanego Syna stanowi dla niej szczyt rozpaczy. Następnie zwraca się Matka Boża do innych matek z przestrogą i jednocześnie życzeniem, by nie doznały nigdy takiego smutku, jak ona.
Ujęty w osiem strof wierszowany tekst wpisuje się w nurt średniowiecznych „planktów” („lamentów”) popularnych w tym okresie przede wszystkim we Włoszech i Niemczech. Pierwsze dwie zwrotki, z których każda składa się z czterech wersów, przyjmują formę regularnego wiersza ośmiozgłoskowego. Pozostałe strofy mają strukturę zdecydowanie bardziej swobodną. Ze względu na tematykę utworu przypuszcza się, że mógł on być recytowany lub śpiewany w Wielki Piątek podczas adoracji krzyża. „Lament świętokrzyski” to utwór poetycki doby średniowiecza uważany przez jego interpretatorów za szczególnie kunsztowne dzieło. Podkreśla się w szczególności bardzo osobisty charakter wypowiedzi Maryi, pełen prawdziwie ludzkich odczuć Matki w związku z utratą Syna – jedynaka.
W pierwszym z Trenów poeta przyzywa do siebie wszystki płacze bo tylko one pozwolą wyrazić mu żal za utraconą Urszulką. By unaocznić swoją rozpacz wzywa łzy Heraklitowe...
Autorem wiersza „Anka to już trzy i pół roku” jest Władysław Broniewski. Utwór należy do cyklu poświęconego Joannie Broniewskiej nazywanej Anką...
W utworze „Do Fraszek” autor zwraca się do tytułowych wierszy w ten zaś sposób – do samego siebie jako do ich autora. „Do Fraszek” jest...
Streszczenie Jedna wyspa na której zgromadzono dziesięć osób – to początek opowieści w której po kolei giną kolejni bohaterowie. Każdy z nich...
Najsłynniejsze dzieło Daniela Defoe ukazało się w 1719 roku – jego popularność okazała się tak duża że jeszcze w tym samym roku doczekało się czterech dodruków...
„Pierwsza fotografia Hitlera” Wisławy Szymborskiej to wiersz który pod względem poetyki przypomina ekfrazę. Różnica polega jednak na tym że przedmiotem...
„Płonąca żyrafa” to wiersz Stanisława Grochowiaka. Tytuł utworu wyraźnie wskazuje inspirację którą był surrealistyczny obraz hiszpańskiego malarza...
„Bajki i przypowieści” Ignacego Krasickiego ukazały się po raz pierwszy w 1779 roku a w późniejszych latach wydano kilka dalszych ich tomów. Bajki...
Trzecia część „Dziadów” jest dramatem w którym świat rzeczywisty przenika się ze sferą metafizyczną. Co ciekawe – oba te plany mają równorzędne...
