Unikalne i sprawdzone teksty

„Bogurodzica”, „Lament świętokrzyski” – interpretacja i analiza porównawcza utworów | wypracowanie

„Bogurodzica” i „Lament świętokrzyski” to utwory poetyckie reprezentujące polską pieśń religijną okresu średniowiecza. Historycy literatury staropolskiej pozostają zgodni co do tego, że oba teksty prezentują bardzo wysoki poziom artystyczny oraz wykazują się niespodziewaną jak na te czasy innowacyjnością, będąc jednymi z pierwszych tekstów powstałych w języku polskim.

W obu pieśniach dostrzegalne są wpływy greckie i łacińskie. W „Bogurodzicy” odnajdujemy znany z liturgii trop „Kyrie eleison”, natomiast „Lament świętokrzyski” nawiązuje do łacińskiej sekwencji „Stabat Mater Dolorosa”. Czerpanie z wątków liturgicznych stanowi rozwiązanie powszechne w średniowiecznej poezji religijnej i zupełnie naturalne – teksty w języku narodowym miały bowiem stanowić odpowiedniki łacińskich hymnów i sekwencji, niezrozumiałych dla bardzo licznej grupy ludzi niewykształconych.

Ponieważ średniowieczne pieśni religijne odśpiewywane były w sytuacjach liturgicznych czy paraliturgicznych, bardzo ważne były teologiczne treści w nich zawarte. „Bogurodzica” już w kilku pierwszych wersach, stanowiących archaiczną część pieśni, zawiera cały szereg prawd wiary chrześcijańskiej: przekonanie o Niepokalanym Poczęciu Maryi, o Wcieleniu Jezusa, o pośrednictwie świętych miedzy sprawami ziemskimi i boskimi, o życiu pośmiertnym. Nie inaczej jest w „Lamencie świętokrzyskim”, gdzie znajdujemy nawiązanie do sceny Zwiastowania, gdzie męczeńska śmierć Jezusa traktowana jest jako forma odkupienia ludzkich grzechów, a wspólne cierpienie Matki i Syna ma nakłonić do refleksji i szczerej skruchy.

Pomimo tego, że w obu pieśniach centralną postacią jest Maryja, nie są to typowe pieśni maryjne, choć niewątpliwie w obu przypadkach podkreślone zostają wszelkie atuty Matki Bożej oraz jej szczególna rola pośredniczki między ludźmi i Bogiem. Oba teksty poetyckie, choć związane są z kościelną liturgią, wykonywane były najpewniej podczas zupełnie różnych okoliczności. „Bogurodzica” odśpiewywana była najprawdopodobniej w okresie adwentu, natomiast „Lament świętokrzyski” to utwór przeznaczony na potrzeby adoracji wielkopiątkowych. Utwory te pozostają więc w zakresie tematyki i kontekstu wykonania rozbieżne.

„Bogurodzica” i „Lament świętokrzyski” uznawane są za wyjątkowo sprawnie zredagowane i wartościowe dzieła literackie polskiego średniowiecza. Oba teksty odznaczają się kunsztowną formą. „Lament świętokrzyski” jest przede wszystkim wierszem zaskakującym regularnością rytmiczną, w „Bogurodzicy” natomiast zasługują na uwagę zręcznie zastosowane środki stylistyczne, takie jak: kunsztowne rymy, paralelizmy składniowe, antytezy. W „Bogurodzicy”, jako najstarszej znanej polskiej pieśni religijnej, odnaleźć można także archaizmy niespotykane w innych tekstach średniowiecznych.

Obie pieśni odznaczają się sporą oryginalnością nie tylko stylistyczną, ale także w zakresie podejścia do tematu. Pomimo że nawiązują one do znanych tropów i sekwencji liturgicznych, to pozostają nadal niezależnymi utworami poetyckimi. W przypadku „Bogurodzicy” nie udało się znaleźć żadnego łacińskiego jej odpowiednika, zaś jeśli chodzi o „Lament świętokrzyski”, to chociaż stanowi on wyraźne nawiązanie do „Stabat Mater Dolorosa” Jacopone da Todi, jest dziełem dużo bardziej osobistym i nacechowanym większą emocjonalnością w stosunku do oryginału. Cierpienie Matki Jezusa wypowiedziane jest tutaj z jej własnej perspektywy, a nie obserwatora przyglądającego się z boku dramatycznej scenie, przez co tekst zyskuje na autentyczności i ekspresji.

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Moja szkoła – opis

Moja szkoła to duży budynek położony na obrzeżach miasta. Jest to miejsce pełne zieleni a tuż obok szkoły znajduje się niewielki las w którym uczniowie mają...

Moja niezwykła przygoda – opowiadanie...

Lekcje w środę kończę w południe i udaję się do domu. Potem odrabiam lekcje jem obiad gram w piłkę z kolegami – przyznacie sami że dość zwyczajny plan dnia....

Marcel Duchamp Fontanna opis - interpretacja...

Premiera mało którego dzieła XX-wiecznej sztuki wywołała takie kontrowersje jak prezentacja „Fontanny” Marcela Duchampa. Trudno się temu dziwić –...

Porównaj artykuł Aleksandra Świetochowskiego...

Porównanie manifestu napisanego przez Aleksandra Świętochowskiego z wierszem napisanym przez Adama Asnyka pokazuje podejście przedstawicieli dwóch pokoleń do...

„Młodzi” i „starzy” czyli...

Konflikt pokoleń jest czymś co w mniej lub bardziej wyraźnej formie ma miejsce od stuleci. Stary król powoli szykuje się na śmierć a dworacy skupiają się wokół...

Katastrofizm – definicja charakterystyka...

Katastrofizm należy do bardzo charakterystycznych prądów kulturalnych XX wieku a jego rozkwit przypada na dwudziestolecie międzywojenne. Jednak korzenie nurtu tkwią...

Absurd – definicja charakterystyka...

Słowo absurd można rozumieć dwojako – albo jako określenie sfomułowania które jest sprzeczne albo (szerzej) jako coś co jest niezgodne z prawami logiki. „Młody...

Metamorfoza bohatera i jej sens...

Przemiany bohaterów literackich dokonują się na kilku płaszczyznach – może to być przemiana wewnętrzna lub zewnętrzna; przemiana może być konsekwencją...

Opis burzy piaskowej w „W Pustyni...

Staś i Nel znajdowali się razem z Arabami na pustyni. Dzień był niezwykle ciepły a w powietrzu wyczuwalny był dziwny zapach. Beduini dostrzegli oznaki działalności złych...