Unikalne i sprawdzone teksty

„Bogurodzica”, „Lament świętokrzyski” – interpretacja i analiza porównawcza utworów | wypracowanie

„Bogurodzica” i „Lament świętokrzyski” to utwory poetyckie reprezentujące polską pieśń religijną okresu średniowiecza. Historycy literatury staropolskiej pozostają zgodni co do tego, że oba teksty prezentują bardzo wysoki poziom artystyczny oraz wykazują się niespodziewaną jak na te czasy innowacyjnością, będąc jednymi z pierwszych tekstów powstałych w języku polskim.

W obu pieśniach dostrzegalne są wpływy greckie i łacińskie. W „Bogurodzicy” odnajdujemy znany z liturgii trop „Kyrie eleison”, natomiast „Lament świętokrzyski” nawiązuje do łacińskiej sekwencji „Stabat Mater Dolorosa”. Czerpanie z wątków liturgicznych stanowi rozwiązanie powszechne w średniowiecznej poezji religijnej i zupełnie naturalne – teksty w języku narodowym miały bowiem stanowić odpowiedniki łacińskich hymnów i sekwencji, niezrozumiałych dla bardzo licznej grupy ludzi niewykształconych.

Ponieważ średniowieczne pieśni religijne odśpiewywane były w sytuacjach liturgicznych czy paraliturgicznych, bardzo ważne były teologiczne treści w nich zawarte. „Bogurodzica” już w kilku pierwszych wersach, stanowiących archaiczną część pieśni, zawiera cały szereg prawd wiary chrześcijańskiej: przekonanie o Niepokalanym Poczęciu Maryi, o Wcieleniu Jezusa, o pośrednictwie świętych miedzy sprawami ziemskimi i boskimi, o życiu pośmiertnym. Nie inaczej jest w „Lamencie świętokrzyskim”, gdzie znajdujemy nawiązanie do sceny Zwiastowania, gdzie męczeńska śmierć Jezusa traktowana jest jako forma odkupienia ludzkich grzechów, a wspólne cierpienie Matki i Syna ma nakłonić do refleksji i szczerej skruchy.

Pomimo tego, że w obu pieśniach centralną postacią jest Maryja, nie są to typowe pieśni maryjne, choć niewątpliwie w obu przypadkach podkreślone zostają wszelkie atuty Matki Bożej oraz jej szczególna rola pośredniczki między ludźmi i Bogiem. Oba teksty poetyckie, choć związane są z kościelną liturgią, wykonywane były najpewniej podczas zupełnie różnych okoliczności. „Bogurodzica” odśpiewywana była najprawdopodobniej w okresie adwentu, natomiast „Lament świętokrzyski” to utwór przeznaczony na potrzeby adoracji wielkopiątkowych. Utwory te pozostają więc w zakresie tematyki i kontekstu wykonania rozbieżne.

„Bogurodzica” i „Lament świętokrzyski” uznawane są za wyjątkowo sprawnie zredagowane i wartościowe dzieła literackie polskiego średniowiecza. Oba teksty odznaczają się kunsztowną formą. „Lament świętokrzyski” jest przede wszystkim wierszem zaskakującym regularnością rytmiczną, w „Bogurodzicy” natomiast zasługują na uwagę zręcznie zastosowane środki stylistyczne, takie jak: kunsztowne rymy, paralelizmy składniowe, antytezy. W „Bogurodzicy”, jako najstarszej znanej polskiej pieśni religijnej, odnaleźć można także archaizmy niespotykane w innych tekstach średniowiecznych.

Obie pieśni odznaczają się sporą oryginalnością nie tylko stylistyczną, ale także w zakresie podejścia do tematu. Pomimo że nawiązują one do znanych tropów i sekwencji liturgicznych, to pozostają nadal niezależnymi utworami poetyckimi. W przypadku „Bogurodzicy” nie udało się znaleźć żadnego łacińskiego jej odpowiednika, zaś jeśli chodzi o „Lament świętokrzyski”, to chociaż stanowi on wyraźne nawiązanie do „Stabat Mater Dolorosa” Jacopone da Todi, jest dziełem dużo bardziej osobistym i nacechowanym większą emocjonalnością w stosunku do oryginału. Cierpienie Matki Jezusa wypowiedziane jest tutaj z jej własnej perspektywy, a nie obserwatora przyglądającego się z boku dramatycznej scenie, przez co tekst zyskuje na autentyczności i ekspresji.

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Kandyd jako powiastka filozoficzna...

„Kandyd” Wolter jest utworem niezwykle popularnym. Już w roku swojej premiery (1759) doczekał się ponad dwudziestu wydań. Nie da się ukryć iż historia opowiadana...

Syzyfowe prace jako powieść o...

Powieść Stefana Żeromskiego „Syzyfowe prace” to dzieło wyjątkowe. Można ją interpretować jako książkę polityczną – opowiada przecież o ważnych...

Analiza postawy i światopoglądu...

„Zdążyć przed Panem Bogiem” to książkowy reportaż Hanny Krall. Centralną postacią dzieła jest Marek Edelman ostatni z żyjących przywódców...

Surrealizm – charakterystyka kierunku...

Charakterystyka kierunku Surrealizm to kierunek który ujawnił się zarówno w literaturze jak i sztuce. Kierunek rozwinął się w 1924 roku. Inną nazwą kierunku...

List do Jesieni

Szanowna Pani Jesień Ulica Opadłych Liści 12 Droga Pani piszę do Pani ponieważ może się Pani czuć niedoceniania jako pora roku. Ja jednak chciałbym wyrazić moją najserdeczniejszą...

Literatura prawdy pamięci ocalenia?...

XX wiek należał do najstraszniejszych okresów w dziejach ludzkości. Zaczął się w aurze nadziei na rozwój technologiczny i moralny człowieka – wkrótce...

Dziewczynka z chryzantemami Olga...

Na obrazie Olgi Boznańskiej widzimy postać anonimowej dziewczynki stojącej przodem do odbiorcy i wpatrującej się w niego z lekkim niepokojem i zaciekawieniem. Wrażenia...

Dwa oblicza sarmatyzmu – Potocki...

Sarmatyzm należy do najbardziej kontrowersyjnych nurtów polskiej kultury. Przez długi czas oskarżano jego reprezentantów o ciemnotę zacofanie i brak smaku....

Gdybyś mógł cokolwiek co zmieniłbyś...

Ktoś mądry powiedział że trzeba umieć zachować złoty środek. Na pytanie co zmieniłbyś we współczesnym świecie gdybyś miał wielką władzę lub potężną...