Unikalne i sprawdzone teksty

„Bogurodzica”, „Lament świętokrzyski” – interpretacja i analiza porównawcza utworów | wypracowanie

„Bogurodzica” i „Lament świętokrzyski” to utwory poetyckie reprezentujące polską pieśń religijną okresu średniowiecza. Historycy literatury staropolskiej pozostają zgodni co do tego, że oba teksty prezentują bardzo wysoki poziom artystyczny oraz wykazują się niespodziewaną jak na te czasy innowacyjnością, będąc jednymi z pierwszych tekstów powstałych w języku polskim.

W obu pieśniach dostrzegalne są wpływy greckie i łacińskie. W „Bogurodzicy” odnajdujemy znany z liturgii trop „Kyrie eleison”, natomiast „Lament świętokrzyski” nawiązuje do łacińskiej sekwencji „Stabat Mater Dolorosa”. Czerpanie z wątków liturgicznych stanowi rozwiązanie powszechne w średniowiecznej poezji religijnej i zupełnie naturalne – teksty w języku narodowym miały bowiem stanowić odpowiedniki łacińskich hymnów i sekwencji, niezrozumiałych dla bardzo licznej grupy ludzi niewykształconych.

Ponieważ średniowieczne pieśni religijne odśpiewywane były w sytuacjach liturgicznych czy paraliturgicznych, bardzo ważne były teologiczne treści w nich zawarte. „Bogurodzica” już w kilku pierwszych wersach, stanowiących archaiczną część pieśni, zawiera cały szereg prawd wiary chrześcijańskiej: przekonanie o Niepokalanym Poczęciu Maryi, o Wcieleniu Jezusa, o pośrednictwie świętych miedzy sprawami ziemskimi i boskimi, o życiu pośmiertnym. Nie inaczej jest w „Lamencie świętokrzyskim”, gdzie znajdujemy nawiązanie do sceny Zwiastowania, gdzie męczeńska śmierć Jezusa traktowana jest jako forma odkupienia ludzkich grzechów, a wspólne cierpienie Matki i Syna ma nakłonić do refleksji i szczerej skruchy.

Pomimo tego, że w obu pieśniach centralną postacią jest Maryja, nie są to typowe pieśni maryjne, choć niewątpliwie w obu przypadkach podkreślone zostają wszelkie atuty Matki Bożej oraz jej szczególna rola pośredniczki między ludźmi i Bogiem. Oba teksty poetyckie, choć związane są z kościelną liturgią, wykonywane były najpewniej podczas zupełnie różnych okoliczności. „Bogurodzica” odśpiewywana była najprawdopodobniej w okresie adwentu, natomiast „Lament świętokrzyski” to utwór przeznaczony na potrzeby adoracji wielkopiątkowych. Utwory te pozostają więc w zakresie tematyki i kontekstu wykonania rozbieżne.

„Bogurodzica” i „Lament świętokrzyski” uznawane są za wyjątkowo sprawnie zredagowane i wartościowe dzieła literackie polskiego średniowiecza. Oba teksty odznaczają się kunsztowną formą. „Lament świętokrzyski” jest przede wszystkim wierszem zaskakującym regularnością rytmiczną, w „Bogurodzicy” natomiast zasługują na uwagę zręcznie zastosowane środki stylistyczne, takie jak: kunsztowne rymy, paralelizmy składniowe, antytezy. W „Bogurodzicy”, jako najstarszej znanej polskiej pieśni religijnej, odnaleźć można także archaizmy niespotykane w innych tekstach średniowiecznych.

Obie pieśni odznaczają się sporą oryginalnością nie tylko stylistyczną, ale także w zakresie podejścia do tematu. Pomimo że nawiązują one do znanych tropów i sekwencji liturgicznych, to pozostają nadal niezależnymi utworami poetyckimi. W przypadku „Bogurodzicy” nie udało się znaleźć żadnego łacińskiego jej odpowiednika, zaś jeśli chodzi o „Lament świętokrzyski”, to chociaż stanowi on wyraźne nawiązanie do „Stabat Mater Dolorosa” Jacopone da Todi, jest dziełem dużo bardziej osobistym i nacechowanym większą emocjonalnością w stosunku do oryginału. Cierpienie Matki Jezusa wypowiedziane jest tutaj z jej własnej perspektywy, a nie obserwatora przyglądającego się z boku dramatycznej scenie, przez co tekst zyskuje na autentyczności i ekspresji.

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Życie jest fascynujące jeżeli...

Wiele osób żali się na to że ich życie jest nudne. „Dzień mija za dniem i każdy jest podobny do poprzedniego” mówią się. Ale z drugiej strony...

Motyw zbrodni w literaturze

Zabicie drugiego człowieka we wszystkich kulturach uchodzi za doświadczenie ekstremalne. Nawet w okresach brutalnych i okrutnych odebranie życia uznawano za najgorszą zbrodnię...

Obraz miasta w „Lalce” – opracowanie...

Miasta są areną ludzkiego życia już od starożytności. Każda epoka wytworzyła indywidualny obraz tej przestrzeni. Renesans dążył na przykład do stworzenia miasta idealnego...

Opis krainy wiecznej szczęśliwości...

Jak wygląda kraina wiecznej szczęśliwości? Ha nikt tego nie wie! W końcu nawet święty Paweł mówił że „ani ucho nie słyszało ani oko nie widziało”...

Testament mój – interpretacja...

Wiersz zatytułowany „Testament mój” napisał Juliusz Słowacki na przełomie lat 1839 - 1840 będąc w tym czasie w Paryżu. Dzieło odbija nastrój...

Carska Rosja i jej stolica. Na podstawie...

Przedstawione utwory to dzieła które powstały w czasie romantyzmu a ich autorem był Adam Mickiewicz. Przywołane fragmenty pochodzące z „Dziadów”...

Literatura uczy bawi wychowuje –...

Literatura stanowi doskonałą rozrywkę. Pozwala nam obcować z fascynującymi postaciami śledzić niezwykłe wydarzenia poznawać odległe kraje. Ale nie tylko – książki...

Jan Kochanowski jako wzorzec osobowy...

Jan Kochanowski należał do najwybitniejszych postaci polskiej kultury w tak zwanym „złotym wieku” naszego państwa (XVI stulecie). Był on prawdziwym człowiekiem...

Proces jako powieść parabola

Powieść Franza Kafki „Proces” zaliczana jest do najważniejszych literackich arcydzieł XX wieku. Uznaje się wręcz że na jej spisanych w latach 1914-1915 stronnicach...