Delfinę Potocką i Zygmunta Krasińskiego połączyło prawdziwe uczucie. Para poznała się w Neapolu w 1838 r. Szybko narodziła się między nimi szczególna więź, której nie przerwało nawet poślubienie przez autora „Nie-boskiej komedii” Elizy Branickiej, do czego zmusił go ojciec. Jednym z owoców tego romansu były niezwykłe i zaliczane do najpiękniejszych listy, które Krasiński pisał do umiłowanej.
Korespondencja poety z Potocką trwała od 1839 do lat pięćdziesiątych, lecz najgłębszy obraz ich relacji zawarty jest w tych z przedziału od 1839 do 1848. Dokładna liczba wiadomości wymienionych przez parę nie jest znana, faktem jest jednak, że Krasiński należał do bardzo aktywnych korespondentów, dziennie wysyłał kilka listów. Do Potockiej pisał rano i wieczorem - była ona dla niego zaufaną powiernicą, przyjaciółką i kochanką.
Badacze literatury, czytając listy Krasińskiego do Delfiny Potockiej, wielokrotnie podkreślają ich nasycenie ówczesną literaturą i szczególną więź duchową, jaka istniała między parą. Autor „Nie-boskiej komedii” był człowiekiem mocno doświadczonym przez życie - cierpiał z powodu trudnej relacji z despotycznym ojcem, która skutkowała dolegliwościami nerwowymi. Zarazem, w przeciwieństwie do Potockiej, nie należał do najwyższej warstwy arystokracji. Stąd uczucie łączące parę nie mogło zostać zrealizowane w ten najbardziej pożądany sposób - oboje nie byli dla siebie odpowiednimi partiami.
Cykl listów Krasińskiego do ukochanej odznacza się niebywałym zróżnicowaniem. Pojawiają się tu zarówno krótkie „notki”, jak i bardzo głębokie, wręcz unaoczniające myśli i uczucia nadawcy wiadomości. Przedmiotem wymiany poglądów stają się więc zjawiska kulturalne, zagadnienia filozoficzne (głównie związane z historią), bieżące problemy i wydarzenia. Autor „Nie-boskiej komedii” pisze do osoby równie dobrze zorientowanej w ówczesnym świecie, oczytanej i obytej, a zdecydowanie bardziej niż on zaznajomionej z najważniejszymi ludźmi zamieszkującymi Stary Kontynent w ich czasach.
Wymiana myśli między zakochanymi często zostaje ubrana w odpowiednią formę. Nadawca i odbiorca przedstawiani są w zróżnicowanych konwencjach. Jest Potocka dla Krasińskiego odpowiedniczką Beatrycze, ale jest także źródłem praktycznych rad i informacji. Piszący do niej mężczyzna także zmienia rodzaje swej kreacji - raz staje się wrażliwym poetą, kiedy indziej wnikliwym badaczem historii. Literaturoznawcy, próbując odtworzyć obraz Krasińskiego na podstawie listów, szczególnie podkreślają jego doskonałą znajomość sytuacji politycznej, przenikliwość i zdolność odczytywania przyszłych wydarzeń. Zwracają także uwagę na jego przywiązanie do tradycji oraz formułującą się na podstawie listów koncepcję historiozoficzną, w myśl której interwencje Boga są konieczne, by świat trwał w porządku (myśl tę można połączyć z zakończeniem „Nie-boskiej komedii”).
Jeden z najbardziej wyjątkowych listów pisał Krasiński w rocznicę poznania Potockiej (24 grudnia 1839). Tworzył go w dwóch fazach, bowiem rano i wieczorem. Początkowo zwracał się w stronę wspomnień, podkreślał piękno okoliczności, w jakich się spotkali, ale także piękno samej sytuacji. Zarazem wyczekiwał ukochanej: Powiedz mi, o powiedz! Czy o tej godzinie cień Twej postaci nie oderwie się od ciała Twego i nie przypłynie do mnie? Będę czekał na Ciebie, będę sam o tej godzinie między szóstą a siódmą. W dalszej części ustosunkowuje się do słów zamykających otrzymany przezeń list, rozczulając się nad ukochaną: W nocy ciągle myślałem o tym, com na końcu listu Twego wyczytał wczoraj. Każde cierpienie Twoje ciąży mi jak przekleństwo na głowie. We fragmencie pisanym po zachodzie słońca, nadawca wyraża rozczarowanie brakiem wizyty ukochanej. Czyni to jednak w sposób wyjątkowy, gdyż przepełniony smutkiem czerpie radość z każdej wiadomości przekazanej mu przez Dąbrowskiego (służącego Delfiny, który pojawił się miast niej). Wiadomość zamknięta zostaje szczególnie intymnym wyznaniem: Disz, nie ma Ciebie, minęła godzina – przed oczyma ciemno. Miłość, jak Religia, ma obrządki swoje. Te wiersze to była modlitwa do Ciebie, zupełnie to samo, co modlitwa. O wiem, że o tej chwili Ty jesteś ze mną, choć pewnie teraz w salonie u stołu. Jakże ja pewny byłem, że Ty się pokażesz mnie.
Listy Krasińskiego do Delfiny Potockiej wymykają się jednoznacznej klasyfikacji. Bogactwo i piękno ich języka, zróżnicowana tematyka, niezwykle interesujące kreacje korespondujących, bohaterowie epistolograficzni (często pojawiają się postacie, które, na podstawie listów, można scharakteryzować - np. ojciec Krasińskiego) i mnogość form (listy zawierają także fragmenty poetyckie) sprawiają, że często określane są one mianem wielkiej powieści polskiego romantyzmu. Tworzą bowiem unikatową wizję świata, jaka naznaczona jest najważniejszymi tendencjami dwóch epok, afirmacją codziennego piękna, radością czerpaną ze wspomnień oraz głęboką troską o ojczyznę, jakiej towarzyszą przemyślenia historyczno-filozoficzne. W tych realiach osadzona zostaje para głównych bohaterów - nadwca i adresatka.
Streszczenie Prometeusz który był jednym z tytanów uznawany jest za stwórcę człowieka. Wykradł kilka iskier z rydwanu słońca i z tego stworzył ludzką...
Wiesz Czesława Miłosza „O książce” pochodzi z 1934 roku. W tym okresie przyszły noblista działał w wileńskiej grupie poetyckiej „Żagary” a jego...
Geneza Fiodor Dostojewski pisał „Zbrodnię i karę” w latach 1865 – 1866. Powieść ukazywała się w odcinkach na łamach czasopisma „Ruskij Wiestnik”....
Geneza „Antygona” to antyczna tragedia grecka autorstwa Sofoklesa. Jest jednym z siedmiu zachowanych w całości utworów tego twórcy. Sofokles często...
W „Piosence pasterskiej” Czesław Miłosz odwołuje się do toposu arkadii. Wizja krainy szczęśliwości wiecznej wiosny i dostatku od stuleci pojawiała się w...
Geneza Według ustaleń historyków literatury (mam tu na myśli przede wszystkim Mariana Plezię) utwór pisany był na zlecenie najpewniej jakiegoś dostojnika...
W Pieśni XII (Niemasz i po drugi raz niemasz wątpliwości) Kochanowski porusza temat zaskakują swoją aktualnością. Otóż odnosi się do zazdrości która zawsze...
Geneza „Szewcy” to ostatni dramat Stanisława Ignacego Witkiewicza. Dzieło powstawało aż przez siedem lat (1927 - 1934) co związane było z rozczarowaniem autora...
Streszczenie: „Krótka rozprawa...” została wydana przez Reja w 1543 roku w Krakowie pod pseudonimem Ambroży Korczbok Rożek. Jej pełen tytuł to „Krótka...