Unikalne i sprawdzone teksty

Żal – interpretacja i analiza

„Żal” jest wierszem Józefa Czechowicza napisanym w przededniu II wojny światowej. Możemy wyraźnie zakwalifikować utwór do nurtu, znanego jako katastrofizm. Katastrofiści, jak sama nazwa wskazuje, przewidywali zbliżającą się zagładę i zniszczenie. Skąd takie odczucia? Dzisiaj łatwo nam mówić, że wyczuwali II wojnę światową – jednak byłaby to zbyt uproszczona interpretacja. Pisarze i poeci nie są prorokami, nie mają wizji przyszłości zsyłanych przez Boga lub los. Wiersz Czechowicza jest doskonałym przykładem katastrofizmu także w tym sensie, że pozwala nam na dekonstrukcję jego motywów – a przez to na wyjaśnienie, skąd brały się mroczne przeczucia autorów tego nurtu.

Tytuł „żal” sugeruje smutek i melancholię. Jednak można uznać, że jest on nieco mylący. Chociaż pierwsze wersy sugerują takie właśnie odczucia, kolejne strofy udowadniają, że nie chodzi o spokojne wspominanie minionego szczęścia, a o rozpacz i przerażenie.

Bohater wiersza, snując się po dnach uliczek, przygląda się współczesnemu światu. Widzi roztrzaskane szybki synagog/płomień połykający grube statków liny. Dostrzegamy tu jasne odwołanie do antysemickich wystąpień w III Rzeszy – choćby do o rok wcześniejszych (1938) pogromów w trakcie tak zwanej „nocy kryształowej”. Ekstremizm rośnie jednak nie tylko w Niemczech. Głodne ludy już nie płaczą – one ryczą. Zapewne chodzi o wzrastającą popularność komunizmu, głoszącego zniesienie biedy przez brutalne środki (stalinowski totalitaryzm). Ale czy tylko komunizm na autor na myśli? Czy nie chodzi także o głód ziemi, głód kolonii, głód pieniędzy – wspólne wszystkim, nie tylko ubogim, narodom i warstwom Europy?

W utworze pojawiają się również nawiązania do wydarzeń frontowych:

ja śpiąca pośród jaskrów
i dziecko w żywej pochodni
i bombą trafiony w stallach

Wersy te zapewne inspirowane były hiszpańską wojną domową (1936-1939), kiedy to doszło do głośnego zbombardowania baskijskiego miasteczka Guernica (jego tragedię uwiecznił w słynnym obrazie Pablo Picasso). Czechowicz przywołuje także wcześniejszą o dwie dekady pierwszą wojnę światową. Fragment zakrztuszony wołaniem gaz wzbudza trwogę, związaną ze wspomnieniem o gazach bojowych, wykorzystywanych w trakcie owego konfliktu.

Czechowicz przeczuwa nadchodzącą apokalipsę z kilku powodów. Przede wszystkim rzuca się w oczy radykalizm polityczny Europejczyków lat trzydziestych. Ich dążenia jasno prowadzą do wojny. A współczesna wojna, jak wie poeta, to nie starcia rycerzy – to masowa rzeź, w której cywile są tak samo narażeni na eksterminację, jak żołnierze. Czechowicz nie był prorokiem – był za to uważanym obserwatorem otaczającej go rzeczywistości. II wojna światowa potwierdziła jego posępne przypuszczenia.

Forma utworu (kilka informacji):
– wiersz biały
– epitet (płomień miłości)
– apostrofa (idźże)

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Stary człowiek i morze – streszczenie...

„Stary człowiek i morze” to najbardziej znana z powieści Ernesta Hemingwaya. Akcja rozgrywa się na Kubie zapewne na przełomie lat czterdziestych i pięćdziesiątych...

Stepy akermańskie – interpretacja...

Utwór zatytułowany „Stepy akermańskie” to sonet który otwiera cały cykl „Sonetów krymskich” napisanych przez Adama Mickiewicza....

Przeprosiny Boga – interpretacja...

„Przeprosiny Boga” Jana Kasprowicza to ludowa ballada pochodząca z ostatniego tomu utworów poety „Mój świat”. Tekst pod względem gatunkowym...

Faust – streszczenie plan wydarzeń...

Streszczenie Dedykacja „Faust” rozpoczyna się dedykacją o charakterze inwokacyjnym. Przywołane zostają w niej duhy zwiewne które symbolizują przeszłość....

Na zdrowie - interpretacja i analiza...

We fraszce podmiot liryczny zwraca się do zdrowia zauważając że jest ono potrzebne by cieszyć się jakimikolwiek radościami życia. Bez niego nie dają szczęścia ani...

Marność Daniel Naborowski –...

„Marność” Daniela Naborowskiego to krótka licząca zaledwie 10 wersów fraszka która podejmuje tematykę refleksyjno – filozoficzną....

Mit o Tantalu - opracowanie (interpretacja...

Opracowanie Mit o Tantalu to opowieść o ulubieńcu bogów który przez swą zuchwałość został skazany na wieczną karę. Mit może być interpretowany przede...

Potęga smaku – interpretacja...

„Potęga smaku” Zbigniewa Herberta to wiersz który odnosi się do konkretnej sytuacji społeczno-politycznej Polski a mianowicie czasów PRL-u. Tekst...

Wywiad – interpretacja i analiza...

Utwór Mirona Białoszewskiego „Wywiad” pochodzi z końcowego etapu życia poety. Jest on ironiczną grą z „Rozmową mistrza Polikarpa ze śmiercią”...