Unikalne i sprawdzone teksty

Żal – interpretacja i analiza

„Żal” jest wierszem Józefa Czechowicza napisanym w przededniu II wojny światowej. Możemy wyraźnie zakwalifikować utwór do nurtu, znanego jako katastrofizm. Katastrofiści, jak sama nazwa wskazuje, przewidywali zbliżającą się zagładę i zniszczenie. Skąd takie odczucia? Dzisiaj łatwo nam mówić, że wyczuwali II wojnę światową – jednak byłaby to zbyt uproszczona interpretacja. Pisarze i poeci nie są prorokami, nie mają wizji przyszłości zsyłanych przez Boga lub los. Wiersz Czechowicza jest doskonałym przykładem katastrofizmu także w tym sensie, że pozwala nam na dekonstrukcję jego motywów – a przez to na wyjaśnienie, skąd brały się mroczne przeczucia autorów tego nurtu.

Tytuł „żal” sugeruje smutek i melancholię. Jednak można uznać, że jest on nieco mylący. Chociaż pierwsze wersy sugerują takie właśnie odczucia, kolejne strofy udowadniają, że nie chodzi o spokojne wspominanie minionego szczęścia, a o rozpacz i przerażenie.

Bohater wiersza, snując się po dnach uliczek, przygląda się współczesnemu światu. Widzi roztrzaskane szybki synagog/płomień połykający grube statków liny. Dostrzegamy tu jasne odwołanie do antysemickich wystąpień w III Rzeszy – choćby do o rok wcześniejszych (1938) pogromów w trakcie tak zwanej „nocy kryształowej”. Ekstremizm rośnie jednak nie tylko w Niemczech. Głodne ludy już nie płaczą – one ryczą. Zapewne chodzi o wzrastającą popularność komunizmu, głoszącego zniesienie biedy przez brutalne środki (stalinowski totalitaryzm). Ale czy tylko komunizm na autor na myśli? Czy nie chodzi także o głód ziemi, głód kolonii, głód pieniędzy – wspólne wszystkim, nie tylko ubogim, narodom i warstwom Europy?

W utworze pojawiają się również nawiązania do wydarzeń frontowych:

ja śpiąca pośród jaskrów
i dziecko w żywej pochodni
i bombą trafiony w stallach

Wersy te zapewne inspirowane były hiszpańską wojną domową (1936-1939), kiedy to doszło do głośnego zbombardowania baskijskiego miasteczka Guernica (jego tragedię uwiecznił w słynnym obrazie Pablo Picasso). Czechowicz przywołuje także wcześniejszą o dwie dekady pierwszą wojnę światową. Fragment zakrztuszony wołaniem gaz wzbudza trwogę, związaną ze wspomnieniem o gazach bojowych, wykorzystywanych w trakcie owego konfliktu.

Czechowicz przeczuwa nadchodzącą apokalipsę z kilku powodów. Przede wszystkim rzuca się w oczy radykalizm polityczny Europejczyków lat trzydziestych. Ich dążenia jasno prowadzą do wojny. A współczesna wojna, jak wie poeta, to nie starcia rycerzy – to masowa rzeź, w której cywile są tak samo narażeni na eksterminację, jak żołnierze. Czechowicz nie był prorokiem – był za to uważanym obserwatorem otaczającej go rzeczywistości. II wojna światowa potwierdziła jego posępne przypuszczenia.

Forma utworu (kilka informacji):
– wiersz biały
– epitet (płomień miłości)
– apostrofa (idźże)

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Konopielka – streszczenie plan...

„Konopielka” Edwarda Redlińskiego zaczyna się opisem poranka we wsi Taplary. Poznajemy gospodarstwo Kaziuka głównego bohatera. Okazuje się że w nocy krowa...

Pantofelek – interpretacja i analiza...

„Pantofelek” to utwór Andrzeja Bursy. Przestawia coś w rodzaju dialogu dwóch postaci (choć widzimy wypowiedzi tylko jednej z nich). Podmiot liryczny...

Powrót taty – interpretacja i...

Streszczenie Utwór rozpoczyna bezpośredni zwrot do dzieci. Są one nawoływane do pójścia na wzgórze i zmawiania modlitwy za tatę. Podkreślone są zagrożenia...

Inny świat – streszczenie plan...

Streszczenie Część I Powieść poprzedza dedykacja dla żony Krystyny i cytat z „Domu umarłych” Fiodora Dostojewskiego. Witebsk – Leningrad – Wołogda...

Niebo – interpretacja i analiza

„Niebo” Wisławy Szymborskiej to wiersz w którym mamy do czynienia z filozoficzną refleksją nad światem i intelektualnymi kategoriami służącymi do jego...

Madame – streszczenie skrótowe...

Geneza Powieść Antoniego Libery „Madame” ukazała się w 1998 roku. Autor wysłał ją na konkurs wydawnictwa Znak jednak pracował nad nią już od kilku lat....

Książka – interpretacja i analiza...

“Książka” to wiersz Zbigniewa Herberta w którym poeta wykorzystuje topos księgi. Księga w tradycji literackiej to oznaka najwyższej tajemnej wiedzy przeznaczonej...

Mit o Syzyfie - streszczenie plan...

Streszczenie Król Syzyf był władcą Koryntu. Jego życie wolne było od trosk. Sam zamieszkiwał w pięknym pałacu a kraj przez niego rządzony słynął z dostatku....

Nn próbuje sobie przypomnieć słowa...

„Nn próbuje sobie przypomnieć słowa modlitwy” to wiersz Stanisława Barańczaka. NN oznacza „nazwisko nieznane” – skrót taki często...