„Boska Komedia” podejmuje bardzo ważne dla współczesnego Dantemu świata problemy. Poeta z niepokojem obserwuje polityczne zawirowania, które prowadzą do nadużyć władzy oraz zagubienia ludzkości, którą on pragnie wyprowadzić na właściwe ścieżki.
Największym problemem, jaki towarzyszył przełomowi wieków XIII i XIV były nasilające się konflikty cesarstwa z papiestwem. Jako dwa niezależne byty, walczące ze sobą o wpływy, stanowiły one niebezpieczeństwo dla ludności, która im podlegała. Wśród mieszkańców Florencji, gdzie mieszkał Dante, zaznaczały się silne podziały polityczne, które w końcu doprowadziły poetę, nie będącego przecież neutralnym, do wygnania z rodzinnego miasta. Nie to jednak najsilniej bolało Dantego. Ubolewał najmocniej nad chciwością Kościoła, który zapomniał o swym właściwym powołaniu. Czerpiącym przykład z góry ludziom grzech chciwości także nie był obcy i to ona, uosobiona w ciele Wilczycy, jest najgroźniejszym przewinieniem współczesnego poecie świata.
„Boska Komedia”, która z jednej strony opowiada historię osobistego podniesienia się Dantego z upadku i wejścia na wyżyny, jest jednocześnie moralizatorskim traktatem przeznaczonym dla ludzi z przełomu wieków, którzy tak samo jak on, zabłądzili w ciemnym lesie grzechu. Dante więc, pokonując swoje słabości, przemierzając otchłań piekielną, Czyściec i Raj, toruje drogę tym, którzy będą chcieli podążać jego śladem, by stanąć w jasności Boga. W obrazowy sposób przedstawiając kolejne kręgi piekielne, opisując katusze, jakie spotykają grzeszników, chce Dante skłonić ludzi do refleksji i nawrócenia. Nie szczędzi on krytyki konkretnym osobom, wymieniając ich z imienia i nazwiska jako potępionych. Wśród nich znajdzie się między innymi siedmiu papieży, których działania Dante uznaje za niegodne sprawowanej funkcji. Opowieść Dantego ma charakter wizyjny, spodziewa się on bowiem nadejścia nieokreślonego, alegorycznego „Veltro”, czyli charta, który przepędzi groźną Wilczycę.
Nie tylko kwestie polityczne i etyczno-teologiczne, poruszone przez Dantego, sprawiają, że „Boską Komedię” uznaje się za arcydzieło przełomu wieków. Tekst ten świadczy również o silnych przemianach w świadomości artystycznej twórców średniowiecza. Dante, choć wciąż stosuje typowe dla średniowiecza alegorie, nie podporządkowuje im całego swego dzieła, silnie osadzając tekst w rzeczywistości. Godne uwagi jest też to, że Dante podjął się spisania wielkiego poematu w języku narodowym, włoskim, co w tych czasach nie było jeszcze powszechnie stosowaną praktyką.