Cezary Baryka jako bohater romantyczny?

Cezaremu Baryce - głównemu bohaterowi „Przedwiośnia” Stefana Żeromskiego - czytelnik towarzyszy przez całą młodość. Najpierw obserwuje psotnego młodzieńca, który przewodził chłopięcym bandom przemierzającym ulice Baku, później widzi, jak syn pani Jadwigi z fascynacją przygląda się rewolucji, by ostatecznie stać się jedną z jej ofiar. Następnie odbywa z nim podróż do Polski i jest świadkiem pierwszych rozczarowań bohatera krajem przodków. W Nawłoci widzi Cezarego poznającego smak namiętnej miłości, a w Warszawie wrażliwego na krzywdę społeczną studenta. Jest bowiem Baryka postacią dynamiczną, niezwykle interesującą i obdarzoną szczególną biografią. Czy można jednak zaliczyć go do grona bohaterów wywodzących się z tradycji romantycznej?

Bohater romantyczny to wyróżniająca się jednostka, która nie wyraża zgody na reguły porządkujące świat, nie chce się im poddawać. Na pierwszym miejscu stawia więc własne poglądy i zasady, nie godzi się na ich sprzeniewierzanie. W dodatku ważnym elementem historii każdego bohatera romantycznego jest miłość - często niełatwa, wręcz niemożliwa do spełnienia. Złamane serce najczęściej skutkuje zupełnym poświęceniem się wyznawanym ideałom.

Kiedy czytelnik poznaje Cezarego Barykę, dowiaduje się, że jest on utalentowanym i zdobywającym dobre oceny chłopcem. Sytuacja ulega jednak zmianie, gdy pan Seweryn (ojciec bohatera) wyjeżdża na wojnę. Młody chłopak staje się łobuzem i wsławia się m. in. ciosem wymierzonym dyrektorowi szkoły. W tym okresie rozpoczyna się fascynacja głównego bohatera rewolucją i socjalizmem, która będzie trwać aż do ostatnich kart powieści Żeromskiego.

Niełatwa i pełna bólu historia rodziny Baryków wykształciła w Cezarym szczególny rodzaj wrażliwości społecznej. W czasie pobytu w Baku widział on ogromne bogactwa kontrastujące z ludzkim ubóstwem, był świadkiem codziennej walki o życie najbiedniejszych. Wskutek tego zawsze ze współczuciem patrzył na ludzi ubogich, a z niechęcią przyglądał się tym zamożnym. Przekonania te towarzyszyły mu również w Polsce. Nie zgadzał się z taką niesprawiedliwością, wytrwale poszukując rozwiązania.

Zaangażowanie w sprawy polityczne i wrażliwość na ludzką krzywdę uczyniły z Baryki buntownika. Nie zgadzał się on z pomysłem przemian wysuniętym przez Gajowca, koncepcja ewolucyjna była dla niego nie do przyjęcia, właśnie z powodu ogromnej biedy, którą oglądał każdego dnia. Z drugiej strony dostrzegał jednak niedociągnięcia i błędy ideologii komunistycznej. Szczególnie mocno nie zgadzał się z postulatem zniesienia granic i stworzenia ponadnarodowej wspólnoty proletariackiej. Wierzył bowiem w możliwości odrodzonej Rzeczpospolitej, był gorącym patriotą.

Zanim jednak Baryka poświęcił się sprawom ojczyzny i polityki, przeżył on wielkie rozczarowanie miłosne. Będąc w Nawłoci, zauroczył się najpierw panną Karoliną Szarłatowiczówną, a następnie znalazł się pod przemożnym wpływem pięknej Laury Kościenieckiej. Właścicielka majątku w Leńcu miała narzeczonego, lecz jak wyjawiła Baryce: chciała poślubić go jedynie z powodów finansowych. Jednak porywczość i emocjonalność głównego bohatera doprowadziła do końca relacji z Kościeniecką. W czasie kłótni uderzył on najpierw jej narzeczonego, a później ją. Ostatnia rozmowa między nimi odbyła się w Warszawie, to właśnie niedługo po niej Baryka wyruszył na Belweder.

Główny bohater „Przedwiośnia” Stefana Żeromskiego jest postacią wyraźnie nacechowaną tradycją romantyczną. Przede wszystkim należy on do grona najżarliwszych idealistów w historii polskiej literatury. Pragnie wielkiego czynu, chce doprowadzić do zmiany obrazu świata. Brakuje mu jednak możliwości, nie ma wystarczającej mocy sprawczej - dlatego otwarcie buntuje się przeciw zasadom i regułom. Jest również Baryka postacią dynamiczną, która w trakcie rozwoju fabuły przechodzi liczne przemiany, ostatecznie stając się żarliwym patriotą i człowiekiem zaangażowanym w sprawy najuboższych.