„Przedwiośnie” Stefana Żeromskiego wydane zostało w 1924 r., a więc sześć lat po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Powieść przedstawiająca losy Cezarego Baryki sytuowana jest w gronie najwybitniejszych powieści politycznych w historii polskiej literatury. Fakt ten nie może dziwić, gdyż fabuła utworu w znacznej mierze toczy się wokół dyskusji na temat kształtu odrodzonej Rzeczpospolitej. Autor nie poprzestaje jednak na ukazaniu trudnej sytuacji ojczyzny i posuwa się o krok dalej, ukazując czytelnikowi bogate tło polityczno - społeczne.
Wydarzeniem napędzającym akcję pierwszej części powieści Żeromskiego jest wybuch I wojny światowej. To wtedy główny bohater zostaje w Baku sam pod opieką matki. Kolejne fragmenty utworu można więc odczytywać jako swoiste studium wpływu wojny na rodzinę (wystarczył wyjazd ojca, by Cezary rozhulał się i stał się prawdziwym utrapieniem dla pani Jadwigi) oraz życie większej zbiorowości, jaką jest całe miasto. Punkt kulminacyjny „Szklanych domów” to wybuch rewolucji i późniejsze wprowadzanie w życie jej haseł. W epizodach poświęconym tym wydarzeniom czytelnik dostrzega obraz pogrążonego w chaosie miasta oraz poznaje mechanizmy rządzące rewolucją, a w tym nadużycia i przekłamania bolszewików.
Historia głównego bohatera „Przedwiośnia” jest ściśle związana z formowaniem się struktury polskiego państwa. Baryka poznaje Szymona Gajowca, a niedługo później broni kraju przodków przed nadciągającym ze wschodu najeźdźcą. Dla młodego mężczyzny jest to nie tylko czas heroicznej walki, ale także cennej nauki, której pobieranie kontynuuje w Nawłoci. Obdarzony szczególną wrażliwością społeczną bohater nie może biernie przyglądać się ludzkiemu cierpieniu. Chociaż czerpie olbrzymią radość z przebywania w majątku Wielosławskiego, z niepokojem spogląda na ciężko pracujących i ubogich chłopów. W dodatku w tym okresie przeżywa zawód miłosny, co ułatwia mu dokonanie wyboru dalszej drogi życiowej.
Jak na swój młody wiek Cezary Baryka doświadczył bardzo dużo. Niewiele wiedział jednak o Polsce, która wciąż była dla niego nowym miejscem. Dlatego z wielkim zapałem chłonął kolejne wiadomości i prowadził wartościowe obserwacje. Mistrzostwo tego zabiegu opiera się na tym, że podążający za Baryką czytelnik również otrzymuje szczegółowy obraz sytuacji Rzeczpospolitej, poznaje ją kompleksowo. Zapewne i on z wątpliwościami i krytycyzmem przygląda się dwóm głównym koncepcjom odbudowy Polski - tej utożsamianej przez Gajowca (ewolucyjna, umocnienie granic, wprowadzenie wspólnej waluty, następnie szereg reform) i tej związanej z Antonim Lulkiem i komunistami (ponadnarodowa, władza w ręce klasy robotniczej, gwałtowny przewrót, hasła odnoszące się do równości społecznej).
Szczególna wrażliwość społeczna oraz rozczarowanie obrazem Rzeczpospolitej popychają głównego bohatera do udziału w manifestacji robotniczej. Analiza jego wcześniejszych wyborów i decyzji nasuwa wnioski, że owo działanie podyktowane było raczej impulsem, silnym poczuciem konieczności wprowadzenia jakichkolwiek zmian. Nie zmienia to jednak faktu, że zakończenie „Przedwiośnia” łączy Barykę z komunistami (w stosunku do których miał przecież wiele zarzutów).
Pozostali bohaterowie powieści Żeromskiego nie są apolityczni. Poznany na froncie Hipolit Wielosławski z wielką powagą broni dawnych tradycji i obyczajów, czego dowód daje odwodząc Barykę od myśli o podjęciu pracy w charakterze pomocnika pisarza (urzędnika). Tłumaczy mu nawet, ze byłoby to nietaktem, zdradą swej warstwy społecznej. Drugim przykładem - na pewno bardziej wyrazistym - postaci uwikłanej w politykę jest Antoni Lulek, student prawa, zwolennik komunizmu. To właśnie on zabiera Barykę na spotkanie przedstawicieli tejże formacji ideowej.
„Przedwiośnie” w sposób bardzo szczegółowy unaocznia czytelnikowi sytuację polityczno - społeczną Rzeczpospolitej, przedstawiając mu ją zarówno z perspektywy narratora, jak i głównego bohatera. O ile postać snująca opowieść zachowuje chłodny dystans i stara się być obiektywna, o tyle Cezary Baryka do poszczególnych problemów podchodzi w bardzo emocjonalny sposób.
Dzieło Stefana Żeromskiego jest więc iście mistrzowską realizacją założeń powieści politycznej (wyeksponowanie idei, poglądów i koncepcji, zarysowanie bieżącej sytuacji, liczne komentarza i oceny itp.), a jego doskonałość kompozycyjna opiera się na umieszczeniu w centrum wydarzeń Cezarego Baryki - człowieka młodego, ambitnego i niezwykle wrażliwego.
Leżałem na szpitalnym łóżku i wpatrywałem się w biały sufit i wiszące na nim lampy. Wokół mnie było sporo zamieszania lekarze i pielęgniarki biegali...
Pewnego styczniowego popołudnia udałem się na sanki. Zima była tego roku wprost cudowna – puszysty śnieg pokrywał wszystko jak okiem sięgnąć! Mróz nie dokuczał...
Średniowieczny utwór zatytułowany „Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią” ukazuje obraz śmierci w sposób dwojaki. Z jednej strony mamy do czynienia...
Motyw danse macabre to jeden z popularnych w średniowieczu motywów który powiązany był z nawołaniem do pamiętania o śmierci i kruchości ludzkiego życia...
Historia Żydów naznaczona jest wielką dwuznacznością. Z jednej strony naród ów wydał niezliczone zastępy wybitnych artystów naukowców...
Znanego przede wszystkim z symbolistycznego „Szału uniesień” Władysława Podkowińskiego nie ominęła fascynacja impresjonizmem który na przełomie XIX...
Moja szkoła to niezwykle piękny stary budynek którego jedna ze ścian pokryta jest pnącym bluszczem. Gdybym miał wyobrazić ją sobie za sto lat myślę że jej wygląd...
Figura matki jest istotna we wszystkich kulturach ale nie będzie przesadą stwierdzenie że szczególną rolę zdobyła w kulturze polskiej. W końcu nawet w języku obiegowym...
Stałam na przystanku tramwajowym cała mokra od deszczu i choć był dopiero ranek już wiedziałam że to będzie najgorszy dzień w moim życiu. Za chwilę miała się zacząć...