Bohater powieści Miguela de Cervantesa jest kastylijskim szlachcicem rozmiłowanym w eposach rycerskich. Lektura kolejnych ksiąg wpędza go jednak w obłęd i zatraca on poczucie rzeczywistości. Nie dostrzega granic między realnym światem a literacką fikcją.
Autor powieści sam był żołnierzem i został ranny w czasie bitwy pod Lepanto – z powodu postrzału do końca życia musiał zmagać się z kalectwem. Nie został również doceniony, jako bohater wojenny. Zamiast sławy czekały na niego kłopoty finansowe, które doprowadziły go nawet do więzienia i oskarżenia o malwersacje. Uważa się, iż „Don Kichot” jest między innymi wyrazem goryczy, jaką odczuwał Cervantes – życie żołnierza okazało się bardzo różne od tego, co sobie wyobrażał, jako dziecko poznają opowieści o dzielnych wojownikach.
Powieść stanowi więc rozrachunek z eposami, sławiącymi dzieje i czyny błędnych rycerzy. Ale i tutaj mamy do czynienia z pewną dwuznacznością – autor krytykuje wizję świata, zawartą w literaturze, ale zarazem wyraża za nią tęsknotę. Don Kichot w swoim obłędzie jest postacią komiczną, ale czujemy do niego sympatię, a czasem także podziwiamy jego idealizm. Jak stwierdził historyk, Stanley Payne: „Don Kiszot jest na pewnym poziomie satyrą na ekstrawaganckie, nierealistyczne ambicje hiszpańskiego społeczeństwa w jego imperialnym okresie i stanowi najbardziej przejmujący wyraz rozczarowania nimi. Z drugiej strony jest najbardziej elokwentną ekspresją tych ideałów, dziełem uniwersalnym i pierwszą nowożytną powieścią”.
Krytyka ideałów zawartych w literaturze polega na zestawieniu ich z codzienną rzeczywistością. Don Kichot marzy o walkach z olbrzymami, ale jedyne, co w realnym świecie może przypominać magiczne potwory, to wiatraki albo bukłaki z winem. Błędny rycerz powinien mieć damę swojego serca i do tego też dąży hidalgo z powieści Cervantesa –ale tutaj autor znowu kpi z literackich konceptów. Z jego powieści wynika, że księżniczki są towarem raczej deficytowym, zaś miano damy serca przypada zwykłej wieśniaczce.
W romansach rycerskich bohaterowie co raz napotykają niezwykłe wydarzenia. Cervantes szydzi z tego, każąc Don Kiszotowi dopatrywać się cudownych wypadków w najbardziej błahych czynnościach. I tak przepędzanie owiec zamienia się w oczach szlachcica z La Manczy w przemarsz wrogiej armii, zaś idący drogą mnisi mnisi – w groźnych czarowników.
Rycerze z romansów walczą z przeciwnościami i zazwyczaj je pokonują. Inaczej jest w przypadku Don Kichota, który jest więźniem swojego szaleństwa, pchającego go w coraz dziwniejsze kłopoty. Bywa też pośmiewiskiem ludzi, którzy igrają z nim, dostrzegając jego obłęd.
Cervantes jednak nie potępia Don Kichota. Podkreśla jego chorobę, jego megalomanię i łatwowierność. Ale zwraca też uwagę na jego idealizm, dobroć i czystość. Być może to nie Don Kichot jest szalony, ale świat, w którym zmuszony był żyć.
Edyp wychował się w Koryncie na dworze Polybosa i Merope. Wydawać by się mogło że wiódł tam szczęśliwe spokojne życie. Niestety nazywano go podrzutkiem co sprawiało...
Jedną z cech dramatu antycznego jest przekonanie że nad ludzkim losem ciąży fatum którego nie można cofnąć ani zmienić. Nie da się też mu zapobiec. O życiu...
„Pamiętniki” Jana Chryzostoma Paska napisane zostały najprawdopodobniej w okresie pięciolecia między 1690 a 1696 r. Obejmują one wydarzenia rozgrywające się...
Wiosna to niezwykła pora roku. Podczas niej przyroda zaczyna żyć na nowo. Trawa staje się zielona i pachnąca. Ziemia także zmienia swój zapach. Na łąkach oraz...
„Zdążyć przed Panem Bogiem” to bodaj najsłynniejsza książka Hanny Krall. Sama autorka uznawana jest za „królową polskiego reportażu” lub...
Wysoki sądzie zasiadający dziś na ławie oskarżonych Zenon Ziembiewicz to człowiek który nie sprostał pokładanym w nim nadziejom. Jako prezydent zawiódł...
Mitologia była czymś co w czasach starożytności i średniowiecza (w przypadku terenów pogańskich) porządkowało ludziom obraz świata. Nie wszyscy oczywiście uznawali...
W „Zbrodni i karze” Fiodora Dostojewskiego pobrzmiewają różne koncepcje filozoficzne zarówno epoki pozytywizmu jak i całego dziedzictwa europejskiej...
„Chłopi” Władysława Reymonta posiadają wiele cech impresjonistycznych. Impresjonizm to kierunek wywodzący się z malarstwa powstały w drugiej połowie XIX wieku....