Władysław Reymont w powieści „Chłopi” bardzo trafnie przedstawia charakterystyczną dla wiejskiej społeczności hierarchię wartości. Pisarz pokazuje, że wieś stanowi zwartą gromadę kierującą się określonymi zasadami i eliminującą jednostki niedostosowane do kanonów zachowań wyznaczanych przez tradycję i moralność.
Na szczycie drabiny wartości w świecie przedstawionym „Chłopów” z pewnością znajduje się ziemia. Ilość posiadanego gruntu wyznacza pozycję mieszkańców w lipieckiej gromadzie, dlatego najzamożniejszy gospodarz we wsi, Maciej Boryna jest przywódcą całej społeczności i najlepszą partią w okolicy. Z kolei los bezrolnych chłopów jest godny ubolewania: stara Agata czy Bylica muszą zostać żebrakami i opuścić rodzinną wieś, ponieważ nie mają własnej ziemi i są zbyt starzy i niedołężni, żeby pracować u zamożniejszych gospodarzy.
Ziemia jest jednocześnie wartością niemal metafizyczną. Chłopi obdarzają ją szacunkiem i czczą niczym pierwotne bóstwo. Każda czynność wykonywana w polu ma charakter rytualny – np. zasiew ziarna stanowi symbol nowego życia. Jednocześnie niemal sakralny stosunek do ziemi staje się źródłem kultu pracy jako obcowania z ową metafizyczną siłą.
Istotny krąg wartości stanowi również wiara chrześcijańska i wynikające z niej nakazy moralne. Przestrzeganie podstawowych zasad dekalogu, jak szacunek dla symboli religijnych, kult siwego włosa czy niepożądanie cudzej żony są w Lipcach podstawą etycznej oceny członków społeczności. Z tego powodu Jagusia, która żyje niejako ponad owym porządkiem, angażując się w romanse z żonatymi mężczyznami i zdradzając własnego małżonka, ostatecznie zostaje wygnana ze wsi. Jej wypędzenie jest porównane do wyrwania chwastu, czyli pozbycia się zła.
Kult ziemi i wiary wiąże się oczywiście z określoną obrzędowością. Nakazy tradycji stanowią w Lipcach niezmiernie ważną część życia. Przejawia się to głównie w obyczajach towarzyszących np. narodzinom, ślubom czy pogrzebom. Tradycja wyznacza jednak również zachowania społeczne i rodzinne. I tak małżeństwa kojarzone są nie ze względu na uczucie łączące nowożeńców, ale z rozsądku. Często jest to po prostu wynik chłodnej kalkulacji, jak w wypadku Dominikowej, która wydaje młodziutką córkę za sześćdziesięcioletniego Borynę.
Rozwój nowożytnych miast wiązał się z napływem nowych mieszkańców. Przestrzenie te z racji dostępności pracy mieszkań i innych udogodnień stały się...
Wiek XIX przyniósł ludzkości niesamowity rozwój cywilizacyjny (w porównaniu z poprzednimi epokami). Ludziom wydawało się że przed nimi już tylko dalszy...
Stare przysłowie mówi że „człowiek bez ojczyzny jest jak drzewo bez korzeni”. Niektórzy twierdzą że w dzisiejszych czasach maksyma ta staje się...
Stabilne i spokojne życie jakie państwo Barykowie wiedli w Baku zostało zakłócone przez wybuch I wojny światowej. Wcielenie pana Seweryna do armii było szczególnie...
Bohater powieści Miguela de Cervantesa jest kastylijskim szlachcicem rozmiłowanym w eposach rycerskich. Lektura kolejnych ksiąg wpędza go jednak w obłęd i zatraca on poczucie...
„Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza ukazuje nie tylko piękno litewskiego krajobrazu ale także rozbudowaną zróżnicowaną panoramę ówczesnej szlachty....
Powieść awangardowa to gatunek literacki który narodził się w XX stuleciu. Jego główną cechą było zerwanie z modelem powieści realistycznej a więc odejście...
Po zniszczeniu Troi pragnąłem wrócić do kraju ojczystego Itaki oraz do swych bliskich – żony Penelopy i syna Telemacha. Niestety gniew Posejdona powodował że...
Tolerancja to jedna z cech które są powszechnie cenionymi. Oznacza ona otwartość i zrozumienie innych poglądów. Dopuszczenie ich do głosu jednak nie jest to...
