Rola ziemi w życiu bohaterów „Chłopów” Władysława Reymonta

Ziemia odgrywa bardzo ważną rolę w życiu bohaterów „Chłopów” Władysława Reymonta. Stanowi ona ich źródło wyżywienia, stan posiadania, a także niemal metafizyczną siłę nadającą sens ludzkiej egzystencji.

W najbardziej podstawowym znaczeniu ilość posiadanej ziemi wyznacza pozycję społeczną w chłopskiej gromadzie. Gospodarze, którzy mogą poszczycić się rozległymi polami, a także lasem, jak Maciej Boryna, są najzamożniejsi i cieszą się powszechnym szacunkiem. Z kolei biedota nie posiada żadnej ziemi, dlatego musi się najmować do pracy u bogatszych chłopów. W takiej sytuacji jest na przykład stary Bylica czy parobek Boryny, Kuba. Każdy członek wiejskiej społeczności dąży zatem do zdobycia jak największych połaci do uprawy. Ziemię można zyskać przez jej kupno lub korzystne zamążpójście, jak w wypadku Jagny Paczesiówny.

Ziemia stanowi dla chłopów również główne źródło dochodu i wyżywienia. Płody rolne są podstawą codziennych posiłków, a także zapewniają utrzymanie hodowlanym zwierzętom. Oczywiście stanowią one również towar, który można sprzedać lub zamienić.

Związek z ziemią jest w wypadku lipieckiej społeczności jednak znacznie silniejszy niż więzy czysto materialne i praktyczne. Rytm przyrody – następstwo pór roku – wyznacza w wiosce rytm życia. Ważny jest także naturalny porządek dnia: świt, południe, wieczór i noc, które są nierozerwalnie związane z porządkiem egzystencji.

Ziemia jest w „Chłopach” Reymonta rzeczywistością transcendentną, stanowi potęgę natury, życiodajną siłę. Stosunek mieszkańców Lipiec do przyrody ma charakter niemal panteistyczny. Ziemia to pierwotne bóstwo, któremu oddaje się cześć. Wszystkie prace polowe mają znamiona czynności rytualnych, jak np. zasiew ziarna czy skoszenie pierwszego łanu zboża. Jednocześnie sakralny stosunek do ziemi czyni z samych chłopów społeczność wyjątkową – bliską naturze i jej odwiecznej tajemnicy.