Maciej Boryna jako symbol polskiego chłopa

Maciej Boryna z powieści „Chłopi” Władysława Reymonta niewątpliwie może być traktowany jako symbol polskiego chłopa. Jest to mężczyzna posiadający charakterystyczne dla tej warstwy społecznej atrybuty: chatę, ziemię i las, a także znaczące przymioty i przywary. Co więcej zaś pisarz kreśląc wizerunek Boryny, sięgnął po zabieg mitologizacji, dzięki czemu postać ta zyskuje wymiary uniwersalnego archetypu.

Boryna to najbogatszy gospodarz we wsi Lipce; w poczet jego inwentarza zaliczają się 32 morgi gruntu, prawo do lasu i wspaniała chałupa. Co więcej, jest on uważany za najmądrzejszego i najsilniejszego mężczyznę w wiosce. Boryna zasiada w radzie wiejskiej, bierze udział w negocjacjach z dziedzicem w istotnych kwestiach, a także jest przywódcą chłopów w walce o las. Mężczyzna nie ma żadnych kompleksów. Wręcz przeciwnie, jest świadomy własnej wartości i wzbudza powszechny szacunek. Jako wdowiec w sile wieku bierze sobie za żonę najpiękniejszą dziewczynę we wsi, Jagnę.

Boryna prezentuje zatem typowe cechy kojarzone z chłopem – posiada tężyznę fizyczną, nie stroni od alkoholu i urodziwych kobiet, jednocześnie zaś dzięki ciężkiej pracy i szacunku dla ziemi dorabia się pokaźnego majątku. Gospodarz jest również dość pazerny, nie chce przepisać dobytku na dzieci, a także twardo targuje się przy zapisie na młodą żonę sześciu morg ziemi.

Istotną cechą, przejawiającą się w postępowaniu Boryny, jest również jego związek z całą wiejską społecznością. Bycie w gromadzie i wpływ na jej losy są jednymi z najważniejszych potrzeb chłopa. Z tego powodu bohater silnie przeżywa, kiedy nie zostaje zaproszony do rozmów gospodarzy z dziedzicem.

Pomimo życiowego rozsądku w sprawach uczuciowych Boryna kieruje się przede wszystkim popędami. Kiedy ma ochotę, żeni się z młodą, piękną dziewczyną, dla której traci głowę i rozpieszcza ją, kupując kosztowne prezenty. Gdy syn Antek nie zgadza się z jego postępowaniem, w gniewie wyrzuca go z domu. Z kolei odkrycie zdrady Jagny powoduje u Boryny wybuch wściekłości i podpalenie brogu. Jednocześnie jednak Boryna potrafi przemyśleć swoje postępowanie i wyciągnąć odpowiednie wnioski. Po wyrzuceniu Antka pomaga bowiem jego żonie Hance i wnukom.

Najistotniejszym jednak rysem Boryny jako symbolu chłopa jest jego niemal mistyczny związek z ziemią. Tuż przed śmiercią mężczyzna odzyskuje przytomność i udaje się na pole, gdzie umiera siejąc życiodajne ziarno. Jego zgon ma charakter symboliczny, jest niejako powrotem do matki natury.