Narrator i narracja w „Innym świecie” – charakterystyka

W „Innym świecie” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego występuje narracja pierwszoosobowa. Narratorem jest Gustaw, porte parole autora, postać, której autor wyraźnie nadaje cechy autobiograficzne. Taka konstrukcja narracji jest bardzo charakterystyczna dla prozy obozowej, występuje również np. w „Opowiadaniach” Tadeusza Borowskiego. Jej znaczenie polega na maksymalnym zbliżeniu tekstu literackiego do prozy autobiograficznej, a więc literatury faktu. Chodzi o uwiarygodnienie relacji z „innego świata”, który dla ludzi żyjących poza nim jest całkowicie nie do wyobrażenia.

Narracja w powieści Herlinga-Grudzińskiego jest niezwykle oszczędna i chłodna. Autor opisuje łagry z punkt widzenia zwykłego więźnia, ale jednocześnie unika ocen moralnych. Szczegółowo przedstawia degradację człowieka w radzieckich obozach, jednak nie wchodzi w rolę moralizatora. Pokazuje, że on sam również podlega tym samym prawom, co inni więźniowie. Podkreśla, że „człowiek jest ludzki w ludzkich warunkach”, w „innym świecie” jego człowieczeństwo ulega zaś swoistemu zawieszeniu. Nie oznacza to jednak, że bohater powieści godzi się na zło. Zrozumieć nie oznacza bowiem zapomnieć – wyraźną sympatią narratora cieszą się skazańcy, którym mimo wszystko udało się zachować podstawową godność.

Ważną cechą narracji w „Innym świecie” jest fakt, że koncentruje się ona przede wszystkim na historiach poszczególnych ludzi. Autora interesuje nie tyle sam mechanizm funkcjonowania łagrów, co ludzkie reakcje i wpływ obozów na zachowania skazańców.