Średniowieczny utwór zatytułowany „Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią” ukazuje obraz śmierci w sposób dwojaki. Z jednej strony mamy do czynienia ze spersonifikowaną Śmiercią, która staje przed mistrzem na kościelnej posadzce, z drugiej strony poznajemy opis samego umierania, którego szczegóły zdradza przed Polikarpem zjawa. Oba opisy pełne są grozy i okropności.
Postać Śmierci jawi się jako kobieta, której ciało podlega rozkładowi, o czym niezawodnie świadczą odpadający nos („Upadł ci jej koniec nosa”) oraz brak warg odsłaniający zęby („Nie było warg u jej gęby, / Poziewając skrżyta zęby”). Te odrażające elementy charakterystyki twarzy Śmierci uzupełnione są opisem wypływającej z oczodołów krwawej cieczy („Z oczu płynie krwawa rosa”), pożółkłych policzków oraz krzywych ust („Jako samojedź krzywousta”). Pozbawiona włosów głowa, przewiązana chustą oraz rzucające złowrogie spojrzenie oczy wywołują w mistrzu skrajne przerażenie. Nie mniej odpychające od twarzy jest ciało Śmierci, które, choć przesłonięte białą tkaniną, gdzieniegdzie odsłania przed Polikarpem swoją szkaradność, przejawiającą się w chudej sylwetce i bladej skórze, spod której wyraźnie prześwitują żebra i kości:
Uźrzał człowieka nagiego,
Przyrodzenia niewieściego,
Obraza wielmi skaradego,
Łoktuszą przepasanego.
Chuda, blada, żółte lice
Lści się jako miednica; (...)
Ze wszech stron skarada postawa –
Wypięła żebra i kości,
Groźno siecze przez lutości.
Obrazu pełnego grozy dopełnia atrybut dzierżony przez Śmierć w ręku, czyli kosa („Groźną kosę w ręku mając”).
Nie mniej przerażająca jest wizja umierania, jaką zapowiada zjawa Polikarpowi. Według jej relacji w godzinę śmierci pojawia się ona w całej swej okazałości przed umierającym, który na sam jej widok doznaje mdłości, zaczyna się pocić i niespokojnie rozglądać dokoła w poszukiwaniu drogi ucieczki („Gdy przydę, namilejszy, k tobie, / Tedy barzo zeckniesz sobie: / Zableszczysz na strony oczy, / Eż ci z ciała pot poskoczy”). Człowiek nie ma jednak przed Śmiercią najmniejszych szans, gdyż ta, pełna zawziętości, rzuca się natychmiast na swą ofiarę i pozbawia ją życia („Rzucęć się, jako kot na myszy, / Aż twe sirce ciężko wdyszy”). Umieranie wiąże się nie tylko z przerażeniem, ale też z bólem i cierpieniem, które Śmierć zadaje, odbierając człowiekowi to, co kocha najbardziej, czyli własne życie:
Otchoceć się z miodem tarnek,
Gdyć przyniosę jadu garnek –
Musisz ji pić przez dzięki;
Gdy pożywiesz wielikiej męki,
Będziesz mieć dosyć tesnice,
Otbędziesz swej miłośnice.
Śmierć poszukuje swych ofiar w dzień i w nocy, dosięgając je w najmniej oczekiwanym momencie, siekąc kosą („Żaki i dworaki, / Ty posiekę nieboraki”; „Kto się rad ku bitwie miece, / Utnę mu rękę i plece”) i wlewając im do gardła smołę („Będę jem lać w gardło smołę”). Przerażający obraz śmierci ma za zadanie zmusić człowieka do refleksji nad życiem, w którym największą wartość stanowią dla niego dobra materialne i ziemskie przyjemności. To właśnie przez taki stosunek do życia śmierć staje się nieznośna, gdy tymczasem osoby ubogie, pełne pokory, chętnie żegnają się ze światem, a zjawa Śmierci wcale nie jest im tak przykrą.
Drogi Mateuszu piszę do Ciebie ponieważ wiem że są wakacje i masz dużo czasu. A ja chciałbym zachęcić Cię do tego byś podczas ich trwania przeczytał jakąś ciekawą...
Józio - główny bohater i narrator „Ferdydurke” - obudził się o dziwnej porze. Początkowo miał wrażenie że musi pędzić na dworzec. Dopiero po...
Ekspresjonizm należał do popularnych kierunków w literaturze i sztuce na przełomie XIX i XX wieku. Przykładał on dużą wagę do wyrażania uczuć „mocnego”...
W naszych wyobrażeniach rycerze często funkcjonują jako wielcy niezwykle silni mężczyźni którzy w lśniących zbrojach mkną na cudnych rumakach. Zazwyczaj pojawiają...
W „Księdze rodzaju” Bóg zalecił ludziom by czynili sobie ziemią poddaną. Dzisiaj możemy się zastanowić czy człowiek podołał odpowiednio temu zadaniu....
DefinicjaEpitet to środek stylistyczny którego głównym zadaniem jest określanie opisywanie słowa z którym w parze występuje. Może ono być zarówno...
Definicja i wyznaczniki Powieść epistolarna to odmiana powieści która jest niezwykła przede wszystkim przez swoją budowę. Jak sama nazwa wskazuje jest to powieść...
Pytanie czy kara zawsze musi być następstwem winy to pytanie które można rozważać na kilku płaszczyznach. Przede wszystkim warto zwrócić uwagę na fakt różnego...
Kwestia zbrodni i kary należy do najważniejszych i najczęstszych tematów literatury światowej. Dylematy i problemy z nią związane opisywał między innymi Fiodor...