„Ars poetica” to wiersz Leopolda Staffa o charakterze autotematycznym – dotyczy on bowiem twórczości, zarówno samego procesu pisania, jak i jego sensu. Autor udziela nam odpowiedzi, czym jest poezja i wyjaśnia jej rolę.
Na samym początku utworu mamy do czynienia z personifikacją – do autora zwraca się echo z dna serca. Zapewne jest ono duszą poety, szukającą ekspresji. Ale można też zastanowić się, czy to nie sama poezja zwraca się do niego – w tym kontekście poezja nie byłaby czymś osobnym, znajdującym się poza człowiekiem, stanowiłaby natomiast coś, co jest nieodłączną częścią każdego z nas, nawet jeśli nie każdy potrafi znaleźć dla niej wyraz. Na tym polega talent poety, że potrafi ten głos usłyszeć i podążać za nim, po to, by złowić go i ująć w strofy wiersza. Jednak nawet dla artysty nie jest to łatwe zadanie – musi on działać śpiesznie, jakby polował na motyla, który w każdej chwili może odlecieć.
Staff wyjaśnia też, na czym polega sens owego ujmowania ulotnego doświadczenia w słowa (by kształtem stała się chwila) – otóż dzięki temu inny człowiek może zrozumieć poetę. Poezja czyni nas bardziej ludzkimi, gdyż zbliża nas do innych – skoro poznają nasze wnętrze, mogą zostać naszymi przyjaciółmi lub chociaż zacząć nas tolerować. Dotyczy to zresztą nie tylko samego poety – liryka czyni nas bardziej empatycznymi wobec wszystkich ludzi, gdyż zaczynami dzięki niej rozumieć, w jaki sposób odczuwają.
By jednak wiersz mógł pełnić taką ważną rolę, musi być odpowiednio przygotowany. Poeta winien nie tylko dotrzeć do swego „wewnętrznego głosu”, ale przetłumaczyć go na sformułowania zrozumiałe dla innych. Wiersz ma być Tak jasny jak spojrzenie w oczy /I prosty jak podanie ręki.
Leopold Staff w dwunastu zaledwie wersach zawarł cały traktat o roli poezji i powinnościach poety. Autor zwraca uwagę na ważną rolę liryki, która sprawia, że ludzie mogą się łatwiej porozumiewać – dzięki temu poezja spełnia ważną rolę społeczną, pozwala nam osiągnąć wyższy poziom człowieczeństwa. A jednocześnie spisuje bardzo praktyczne zalecenia dla poetów, którzy chcą wspiąć się na wyżyny swego kunsztu – muszą oni śledzić uważnie swój wewnętrzny głos, a później dać mu wyraz w prostych, klarownych słowach wiersza.
Forma utworu (kilka informacji):
– jedenastozgłoskowiec
– układ rymów abab
– personifikacja