„Cebula” to wiersz Wisławy Szymborskiej, który przyjmuje formę intelektualnego konceptu. Poetka tworzy efektowne porównanie tytułowego warzywa i człowieka, a całe rozumowanie zmierza do zaskakującej pointy. Początkowe słowa tekstu wskazują na to, że podmiot liryczny bierze udział w szerszej dyskusji, a jego wywód o cebuli stanowi odpowiedź na wcześniej przedstawione argumenty.
Zastosowane w wierszu rozbudowane porównanie jest oparte na zasadzie opozycji i kontrastu. Sygnalizuje to już pierwsze zdanie tekstu: „Co innego cebula”. Poetka przytacza szereg przymiotów warzywa, które czynią je wcieleniem doskonałości. Okazuje się, że cebula „nie ma wnętrzności” – jej rdzeń wygląda bowiem identycznie jak zewnętrzna powłoka. Cecha ta pozwala cebuli „wejrzeć w siebie bez przerażenia”. Cebula jest „bytem niesprzecznym”, a więc harmonijnym. Ponadto zaś wszystkie cebule są identyczne – tworzą więc doskonałą jedność, jak „echo złożone w chór”.
Zupełnie odmiennie jest natomiast z człowiekiem. Podmiot liryczny, kiedy mówi o człowieku, używa pierwszej osoby liczby mnogiej, a więc mówi w imieniu całej ludzkiej zbiorowości. Poetka stwierdza, że w człowieku znajdują się „obczyzna i dzikość”. Istota ludzka nie zna zatem samej siebie i lęka się swoich ciemnych instynktów. Ambiwalencja wnętrza człowieka zostaje wyrażona w wierszu za pomocą paronomazji: „inferno w nas interny”. Podobne brzmienie słów „inferno” i „interny” sugeruje bowiem, że to, co wewnętrzne (interna) jest nieodłącznie związane z piekłem, a więc ciemnością i grzechem („interno).
Etyczną dwuznaczność ludzkiej duszy oddaje również epitet „pokrętne jelita”. Odnosi się on do kształtu dróg pokarmowych, ale oznacza również coś „pokrętnego”, a więc nieszczerego i skłamanego. Ostatnie słowa wiersza odwracają jednak zastosowane wcześniej wartościowanie cebuli i człowieka. Okazuje się, że słowa poetki miały wymowę ironiczną – pochwała okazała się ukrytym szyderstwem, a krytyka pochwałą. Podmiot liryczny stwierdza bowiem, że na szczęście oszczędzono nam „idiotyzmu doskonałości” Oksymoron ten zdradza prawdziwe poglądy poetki. Uważa ona mianowicie, że to właśnie niedoskonałość, wewnętrzna sprzeczność, konieczność dokonywania trudnych wyborów stanowią istotę człowieczeństwa.
„Co mi tam troski” to wiersz Władysława Broniewskiego z tomu „Bagnet na broń” wydanego w 1943 roku. Tekst wpisuje się w konwencje liryki tyrtejskiej...
Opowiadanie Jarosława Iwaszkiewicza „Brzezina” pochodzi z 1932 roku. Jego akcja dzieje się współcześnie autorowi. Bohater to Stanisław człowiek konający...
Streszczenie Książka rozpoczyna się opisem profesora Gąsowskiego. Nauczyciel historii to osoba wyróżniająca się spośród innych członków grona pedagogicznego....
„Pierwszy krok w chmurach” to opowiadanie Marka Hłaski. Jego akcja rozgrywa się leniwego sobotniego popołudnia. Trzech znajomych mężczyzn (Gienek Heniek i Maliszewski)...
Na początku sztuki poznajemy matkę Orgona Panią Pernelle. Krytykuje ona wszystkich domowników swojego syna wysławia tylko jednego Tartuffe’a. Jednocześnie Pani...
Streszczenie Niejednokrotnie mówi się o kimś że jest żywym srebrem. Podobnym określeniem można nazwać Ewę. Panienka córka znanego naukowca udaje się do...
„Nad wodą wielką i czystą” to jeden z wierszy Adama Mickiewicza który zaliczany jest do tzw. liryków lozańskich. Utwory te powstałe w okresie 1839...
Geneza „Imię róży” to debiutancka a zarazem najbardziej znana powieść włoskiego pisarza i naukowca Umberto Eco. Książka ukazała się w 1980 roku. Sam...
„Roki” to wiersz Czesława Miłosza pochodzący z przedwojennego okresu twórczości poety. Autor związany był wówczas z wileńską grupą „Żagary”...