Niebo – interpretacja i analiza

„Niebo” Wisławy Szymborskiej to wiersz, w którym mamy do czynienia z filozoficzną refleksją nad światem i intelektualnymi kategoriami służącymi do jego opisu. Jak sam tytuł wskazuje, poetkę interesuje przede wszystkim niebo. W sensie dosłownym jest to po prostu „otwór i nic poza nim”. Niebo opisują takie kategorie, jak bezkres, powietrze i góra. Jego przeciwieństwem jest natomiast ziemia, którą określa konkretna przestrzeń, podłoże i dół.

Tymczasem podmiot liryczny wiersza nie przedstawia nieba na zasadzie opozycji z ziemią. Wręcz przeciwnie, cała rzeczywistość jawi się mu jako nierozerwalna całość. Niebo nie znajduje się zatem u góry, nie trzeba zadzierać głowy, by je zobaczyć. Jest ono obecne w każdym elemencie przyrody – w górach i w dolinach; nieba dotyka zarówno ptak, jak i kret.

Mamy tu do czynienia z zaprzeczeniem kategorii opisujących niebo zgodnie z logiką klasyczną. Niebo okazuje się zatem nie tylko „lotne”, ale także „sypkie”, „płynne” i „rozpłomienione”. Łączy zatem w sobie elementy czterech żywiołów: powietrza, wody, ognia i ziemi. Poetka unieważniając tradycyjny podział na niebo i ziemię, dokonuje przedefiniowania tego pojęcia. Nie chodzi jednak o odniesienie do rzeczywistości metafizycznej.

Kluczem do interpretacji mogą okazać się ostatnie słowa poetki:

Moje znaki szczególne

to zachwyt i rozpacz

Zachwyt i rozpacz są emocjami ze sfery ducha i intelektu. Niebo i ziemia to zatem stany umysłu, które mogą zaistnieć zawsze i wszędzie.