„Schyłek wieku” to wiersz Wisławy Szymborskiej z tomu „Ludzie na moście” (1986). Autorka napisała go pod koniec XX stulecia i zawarła w nim swoiste podsumowanie całego wieku. Nie mamy tu do czynienia z katastroficzną wizją końca, która zwykle pojawia się przy tego typu okazjach. Wręcz przeciwnie, poetka konstruuje chłodną, intelektualną analizę dziejów XX stulecia. Komentarze podmiotu lirycznego odnoszą się do konkretnych wydarzeń historycznych, ale ich wymowa ma charakter filozoficzny.
XX wiek zostaje w wierszu upersonifikowany. Jego zmierzanie ku końcowi oddaje się bowiem za pomocą obrazu staruszka, który „lata ma policzone”, „krok chwiejny” i „oddech krótki”. Trzeźwa ocena dokonań całego stulecia wypada raczej niekorzystnie. Miał być bowiem „lepszy od zeszłych”, ale tak się nie stało. Nie zatriumfowały szczęście i prawda. Nie wyeliminowano strachu oraz wielkich klęsk i katastrof, jak wojna czy głód. Wręcz przeciwnie wiek XX był erupcją dwóch wielkich konfliktów światowych, które pochłonęły miliony ofiar. Zamiast prawdy triumfowały zaś kłamliwe ideologie, jak faszyzm i komunizm.
Z przeszłych wydarzeń wypływa określona wiedza o świecie i jak się okazuje, nie nastraja ona optymistycznie. W wierszu obecne są ciemne, pesymistyczne tony. Poetka powiada bowiem, że „głupota nie jest śmieszna”, a „mądrość nie jest wesoła”. Podkreśla zatem, że nieracjonalne czyny prowadzą do strasznych skutków, a mądrość sprowadza się do przerażającej wiedzy o tym, do czego bywa zdolny człowiek.
Podmiot liryczny podsumowuje również kondycję współczesnej jednostki. XX wiek miał wydobyć na jaw boskie cechy człowieka: dobroć i siłę. Jak ironicznie stwierdza jednak poetka, „dobry i silny/ to ciągle jeszcze dwóch ludzi”. Często zatem największą władzę posiadają źli, a dobrzy są słabi.
W końcowej partii wiersza pada pytanie „Jak żyć” – zadaje je w liście jakaś osoba, którą poetka chciała zapytać o to samo. Z tego faktu wynika filozoficzna pointa utworu:
Znowu i tak jak zawsze,
co widać powyżej,
nie ma pytań pilniejszych
od pytań naiwnych.
Cywilizacyjny postęp nie jest zatem, zdaniem poetki, miarą sukcesu człowieka XX wieku. Kluczowe dylematy i problemy pozostały nierozwiązane i nadal należą do najpilniejszych.
„Ogród przedziwny” Leopolda Staffa to wiersz pochodzący z tomu „Uśmiechy godzin” (1910). Poeta wyraża w nim zachwyt nad pięknem świata opowiada...
Geneza „Wierna rzeka” jest powieścią Stefana Żeromskiego poświęconą powstaniu styczniowemu (1863). W zamyśle miała być częścią cyklu opisującego losy...
Geneza „Anaruk chłopiec z Grenlandii” to sympatyczna opowieść o życiu zwyczajach i wierzeniach Eskimosów zamieszkujących Grenlandię. Główny i...
Uznaje się że „Księga Psalmów” powstała pomiędzy XI a III w. p.n.e. za sprawą Dawida. Pierwotnie „Księga Psalmów” była pisana w...
X i XI wiek to okres kształtowania się Polski jako państwa. W 966 roku Mieszko I przyjął chrzest włączając swój kraj w chrześcijańską Europę. Jednak wiara...
Streszczenie Pewna dziewczynka o imieniu Lisa ma siedem lat i mieszka w Bullerbyn – niedużej wiosce na południu Szwecji. Ma dwóch braci – ośmioletniego...
„Oda do młodości” to utwór który stanowi przedstawienie cech klasycznych i romantycznych na zasadzie kontrastów. Dostrzec można krytykę klasycznego...
StreszczenieTetyda jak głosiła przepowiednia na świat miała wydać syna który będzie potężniejszy niż jego ojciec. Mimo to Peleus postanowił wziąć ślub z boginią....
Streszczenie skrótowe W roku 1801 pan Lockwood (jeden z narratorów powieści zamożny gentleman z południa Anglii) przybył do Yorkshire gdzie wynajął posiadłość...
