Geneza, czas i miejsce akcji
Akcja noweli ma miejsce na wyspie koło Panamy, a jej czas to koniec wieku XIX na co wskazywać mogłaby historia opowiedziana przez latarnika, dotycząca jego udziału w różnych konfliktach zbrojnych.
Nowela oparta jest na autentycznej historii, osoby, która pochodziła z polski i objęła tę samą posadę, która została ukazana w utworze. W skutek zaczytania, a co za tym idzie nieuwagi, doszło do wypadku statku. Historia została przez autora nieco zmieniona oraz wzbogacona między innymi o wątki patriotyczne.
Problematyka
„Latarnik” to nowela, która porusza problematykę tęsknoty na emigracji. Miłość do kraju zdaje się być siłą tak wielką, że prowadzi do zapomnienia i poważnego zaniedbania, które mogło mieć bardzo niepozytywne skutki. To tylko jeden z przekazów zawartych w latarniku. Ważnym jest także sam problem odpowiedzialności, ale i samotności. Istotnym jest ukazanie zjawiska fatum oraz bezdomności, tułaczki, która staje się udziałem głównego bohatera. Nie ma on możliwości znalezienia miejsca idealnie dla siebie. Bezustannie poszukuje, licząc na to, że trafi do destynacji, w której zazna spokoju oraz stabilizacji. Ważną dla pracującego w latarni jest możliwość kontemplacji, którą daje mu przyroda.
Charakterystyka Skawińskiego
Skawiński to człowiek alt około 70, którego cechuje zdrowie oraz dobra postawa. Ważną jego cechą jest niezwykła historia oraz motyw podjęcia pracy. Szuka on miejsca, w którym będzie mógł osiąść, w którym odnajdzie spokój tak przez niego upragniony. Latarnik to osoba o naturze myśliciela, ale i doświadczony żołnierz, który zyskał wiele odznaczeń. Jest on także prawdziwym, odczuwającym tęsknotę za ojczyzną patriotą, któremu brak jest tego, co sercu najbliższe. Skawiński pojawia się w latarniku jako postać, która prawdziwie tęskni za ojczyzną i ta tęsknota bierze górę nad jej rozsądkiem.