„Rozmowa wieczorna” Adama Mickiewicza to wiersz, który powstał w okresie rzymsko – drezdeńskim, czyli w latach 1829 – 1832. Był to jeden z najtrudniejszych etapów w życiu wybitnego poety – wypełniony żalem po klęsce powstania listopadowego oraz poszukiwaniem nowego miejsca, nie tylko w sensie geograficznym, ale także metafizycznym.
Analiza
„Rozmowa wieczorna” została podzielona na trzy nierówne części – pierwsza składa się z trzech zwrotek, kolejna z dwóch, ostatnia z jednej. Strofy różnią się rozmiarami: część otwierającą dzieło budują kunsztowne oktawy (osiem wersów, układ rymów abababcc),drugą pentyna (pięć wersów, rymy: ababc) i septyna (cdedeff),ostatnią zaśsekstyna (ababcc). Utwór w całości napisany został jedenastozgłoskowcem, a przeważającej liczbie wersów występuje średniówka po piątej sylabie.
Tekst cechuje się bogactwem różnorodnych środków stylistycznych. Użyte zostały m. in. epitety (dobra myśl, dobra chęć), metafory (myśl chora, burza we łzy roztopiona), ożywienia (myśl ozłaca), uosobienia (myśl wysłucha), porównania (myśl podła jako włócznia nowa), wykrzyknienia, parentezy (cicho w przedostatnim wersie), elipsa (Król na niebiosach, w sercu mym na krzyżu), powtórzenia i wyliczenia.
Wiersz jest lirycznym zapisem rozmowy podmiotu lirycznego z Bogiem, stąd pojawia się w nim wiele apostrof (także rozbudowanych) i zwrotów do Pana. Często sformułowane są one na zasadzie kontrastu – np. Tyś król, o cuda! i Tyś mój poddany! – co podkreśla złożoność relacji człowieka z Bogiem, sugerując nawet chwilową zmianę ról.
Interpretacja
Każda z wydzielonych części utworu stanowi prezentację nieco odmiennego dialogu człowieka z Panem. W pierwszej Bóg ukazany jest jako królujący w niebie, władający najodleglejszymi częściami wszechświata, a zarazem tak chętnie goszczący w domku duszy podmiotu lirycznego. Kontakt ze Stwórcą nie wymaga słów, odbywa się poprzez myśli. Szczególnie wartościowymi okazują się te dobre, gdyż niosą blask, wzbogacają Boga i zyskują Jego przychylność. Jednak ostatnia strofa tej części wprowadza także ich przeciwieństwo, które rani Pana, jest jak gąbka octowa. Skoro Bóg cierpi, cierpieć musi także człowiek.
Druga część wiersza rozpoczyna się porównaniem relacji człowieka i Ojca z relacją międzyludzką. Podmiot liryczny, otwarłszy złe myśli przed bliźnimi, został sam, gdyż opuścili go i zły, i dobry. Tutaj Bóg określony zostaje mianem Wielkiego Lekarza. On widzi chorobę ja mówiącego, nie brzydzi się nią. Jednak w tym samym fragmencie podmiot liryczny posługuje się sformułowaniem Sędzio straszliwy, który rozdmuchał ognie złemu sumieniu i wysłuchał proszącego.
Ostatnia, najkrótsza część stanowi krótkie przedstawienie portretu ja mówiącego. Postać ta zwana jest przez dzieci świata spokojną, lecz zaznacza, iż jest to jedynie jej powierzchowność, obojętna duma. Jedynym powiernikiem prawdziwych emocji nadawcy komunikatu lirycznego jest właśnie Bóg. To Stwórcy ukazuje on szalejącą w nim burzę, która roztapia się w łzy.
Relacja człowieka i Pana nie należy do najłatwiejszych. Ziemska istota ma świadomość swojej maleńkości połączonej z niedoskonałością i grzesznością. Targają nią sprzeczne emocje, zna i pamięta swe winy. Jednak Bóg, chociaż może być straszliwym Sędzią, czuwa nad ludźmi, mieszka w domku każdej duszy.
Wiersz można rozumieć jako żarliwe wyznane swojej niedoskonałości, pełen rozpaczy i pokory akt poszukiwania wsparcia, ochrony przed szalejącą burzą. Podmiot liryczny dostrzega, że Stwórca zna wszystkie ludzkie doświadczenia (podkreśla to wprowadzenie scen z życia Chrystusa), posiada także możliwość uzdrowienia swych dzieci oraz towarzyszy im w największych cierpieniach. Paradoksalnie – chociaż panuje noc, a przez duszę przetacza się burza – podmiot liryczny zdaje się odnajdować spokój oraz światłość.
Geneza „Ikar” to opowiadanie Jarosława Iwaszkiewicza które pierwszy raz opublikowane zostało w 1954 roku. Ma ono charakter na poły autobiograficzny odnosi...
„Czego chcesz od nas Panie…” jest pieśnią dziękczynną skierowaną do Boga. Podmiot liryczny chwali go za stworzenie i utrzymywanie w istnieniu świata....
Streszczenie Hiob miał duży majątek siedmiu synów i trzy córki. Żył dobrze i cnotliwie był bogobojny. Pewnego razu szatan zarzucił Bogu że Hiob jest mu...
Dla człowieka ptaki to zwierzęta szczególne. W czasach przed wzbiciem się ludzkości w powietrze to właśnie one mogły unosić się do góry. Nadawało im to...
“Guziki” to wiersz Zbigniewa Herberta poświęcony zbrodni katyńskiej. Wiosną 1940 roku ponad dwadzieścia tysięcy polskich oficerów zostało rozstrzelanych...
„Eviva l'arte!” to jeden z wierszy Kazimierza Przerwy-Tetmajera wyrażający uwielbienie poety dla sztuki i dumę z bycia artystą. Tytułowe wykrzyknienie w języku...
„Terrorysta on patrzy” to wiersz Wisławy Szymborskiej traktujący o groźnym zjawisku współczesnego świata jakim jest terroryzm. Jest to tekst w którym...
Tren XI to kontynuacja krytyki filozofii jako drogi do szczęścia (por. Tren IX). Filozofia miała uczynić człowieka cnotliwym – a cnota i szczęście miały być tym...
Powieść Stefana Żeromskiego ukazała się w 1897 roku. Jej akcja rozgrywa się w drugiej połowie XIX wieku na terenach zaboru rosyjskiego. Streszczenie Utwór rozpoczyna...