„Rozmowa wieczorna” Adama Mickiewicza to wiersz, który powstał w okresie rzymsko – drezdeńskim, czyli w latach 1829 – 1832. Był to jeden z najtrudniejszych etapów w życiu wybitnego poety – wypełniony żalem po klęsce powstania listopadowego oraz poszukiwaniem nowego miejsca, nie tylko w sensie geograficznym, ale także metafizycznym.
Analiza
„Rozmowa wieczorna” została podzielona na trzy nierówne części – pierwsza składa się z trzech zwrotek, kolejna z dwóch, ostatnia z jednej. Strofy różnią się rozmiarami: część otwierającą dzieło budują kunsztowne oktawy (osiem wersów, układ rymów abababcc),drugą pentyna (pięć wersów, rymy: ababc) i septyna (cdedeff),ostatnią zaśsekstyna (ababcc). Utwór w całości napisany został jedenastozgłoskowcem, a przeważającej liczbie wersów występuje średniówka po piątej sylabie.
Tekst cechuje się bogactwem różnorodnych środków stylistycznych. Użyte zostały m. in. epitety (dobra myśl, dobra chęć), metafory (myśl chora, burza we łzy roztopiona), ożywienia (myśl ozłaca), uosobienia (myśl wysłucha), porównania (myśl podła jako włócznia nowa), wykrzyknienia, parentezy (cicho w przedostatnim wersie), elipsa (Król na niebiosach, w sercu mym na krzyżu), powtórzenia i wyliczenia.
Wiersz jest lirycznym zapisem rozmowy podmiotu lirycznego z Bogiem, stąd pojawia się w nim wiele apostrof (także rozbudowanych) i zwrotów do Pana. Często sformułowane są one na zasadzie kontrastu – np. Tyś król, o cuda! i Tyś mój poddany! – co podkreśla złożoność relacji człowieka z Bogiem, sugerując nawet chwilową zmianę ról.
Interpretacja
Każda z wydzielonych części utworu stanowi prezentację nieco odmiennego dialogu człowieka z Panem. W pierwszej Bóg ukazany jest jako królujący w niebie, władający najodleglejszymi częściami wszechświata, a zarazem tak chętnie goszczący w domku duszy podmiotu lirycznego. Kontakt ze Stwórcą nie wymaga słów, odbywa się poprzez myśli. Szczególnie wartościowymi okazują się te dobre, gdyż niosą blask, wzbogacają Boga i zyskują Jego przychylność. Jednak ostatnia strofa tej części wprowadza także ich przeciwieństwo, które rani Pana, jest jak gąbka octowa. Skoro Bóg cierpi, cierpieć musi także człowiek.
Druga część wiersza rozpoczyna się porównaniem relacji człowieka i Ojca z relacją międzyludzką. Podmiot liryczny, otwarłszy złe myśli przed bliźnimi, został sam, gdyż opuścili go i zły, i dobry. Tutaj Bóg określony zostaje mianem Wielkiego Lekarza. On widzi chorobę ja mówiącego, nie brzydzi się nią. Jednak w tym samym fragmencie podmiot liryczny posługuje się sformułowaniem Sędzio straszliwy, który rozdmuchał ognie złemu sumieniu i wysłuchał proszącego.
Ostatnia, najkrótsza część stanowi krótkie przedstawienie portretu ja mówiącego. Postać ta zwana jest przez dzieci świata spokojną, lecz zaznacza, iż jest to jedynie jej powierzchowność, obojętna duma. Jedynym powiernikiem prawdziwych emocji nadawcy komunikatu lirycznego jest właśnie Bóg. To Stwórcy ukazuje on szalejącą w nim burzę, która roztapia się w łzy.
Relacja człowieka i Pana nie należy do najłatwiejszych. Ziemska istota ma świadomość swojej maleńkości połączonej z niedoskonałością i grzesznością. Targają nią sprzeczne emocje, zna i pamięta swe winy. Jednak Bóg, chociaż może być straszliwym Sędzią, czuwa nad ludźmi, mieszka w domku każdej duszy.
Wiersz można rozumieć jako żarliwe wyznane swojej niedoskonałości, pełen rozpaczy i pokory akt poszukiwania wsparcia, ochrony przed szalejącą burzą. Podmiot liryczny dostrzega, że Stwórca zna wszystkie ludzkie doświadczenia (podkreśla to wprowadzenie scen z życia Chrystusa), posiada także możliwość uzdrowienia swych dzieci oraz towarzyszy im w największych cierpieniach. Paradoksalnie – chociaż panuje noc, a przez duszę przetacza się burza – podmiot liryczny zdaje się odnajdować spokój oraz światłość.
Streszczenie Główną bohaterką osiemnastego – ostatniego tomu „Jeżycjady” pt. „Sprężyna” jest Łucja Pałys – córka Idy...
„Kazania Sejmowe” Piotrka Skargi przez lata uznawano za dzieło o proroczym wręcz charakterze. Ich autor przewidzieć miał upadek i rozbiory Rzeczypospolitej a...
Pieśń XX („Miło szaleć kiedy czas po temu”) łączy refleksję nad życiem charakterystyczną dla poważniejszych utworów Kochanowskiego z dowcipem i „biesiadnym”...
Hymn to uroczysta pieśń która chwali w niniejszym utworze Boga. Charakteryzuje się wzniosłym nastrojem a podmiot liryczny wypowiada się by zaprezentować jakieś...
Piotr Skarga był kaznodzieją króla Zygmunta III Wazy jezuitą jedną z najważniejszych postaci polskiej reformacji. Jego najważniejsze dzieła to bardzo popularne...
Geneza „Wieża” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego po raz pierwszy opublikowana została w lipcu 1958 r. w paryskiej „Kulturze”. Opowiadanie to powstało...
„But w butonierce” to bodaj najbardziej znany wiersz jaki spisał poeta-futurysta Bruno Jasieński. Już po tytule widać sposób w jaki autor zamierza obchodzić...
Opublikowane w 1597 roku „Kazania sejmowe” Piotra Skargi należą do arcydzieł literatury staropolskiej. Wśród kazań szczególne znaczenie ma kazanie...
Streszczenie Ballada „To lubię” rozpoczyna się zwrotem do Maryli. Jest ona zachęcana do spojrzenia na piękny krajobraz. Na skraju lasu znajduje się cerkiew w...
