„Sonet IV [O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem]” autorstwa Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego przedstawia koncepcję ludzkiego życia jako walki z grzechem i siłami zła. Utwór, podobnie jak inne liryki tego poety, znalazł się w wydanym pośmiertnie zbiorze „Rytmy abo wiersze polskie”.
Analiza
Wiersz składa się z trzech tetrastychów oraz jednego dystychu, a napisany został regularnym jedenastozgłoskowcem. Układ rymów wygląda następująco: abba, abba, cdcd, ee, co w połączeniu z licznymi przerzutniami tworzy dysharmonijny, zmienny rytm.
Warstwa stylistyczna dzieła jest bogata, a zastosowane środki służą głównie budowie odpowiedniego nastroju oraz podkreślaniu rozziewu między światem doczesnym a wiecznością. Podmiot liryczny posługuje się epitetami (srogi ciemności hetman, straszliwy bój, wątły, niebaczny, łakome marności), uosobieniami (świata łakome marności / O nasze pilno czynią zepsowanie oraz Ciało, dla zbiegłych lubości / (…) / Upaść na wieki żądać nie przestanie), pytaniem retorycznym oraz apostrofą do Boga.
Sonet należy do liryki zwrotu do adresata, swoistą modlitwą. Podmiot liryczny stawia się w jednym rzędzie z odbiorcami dzieła (jest grzesznym człowiekiem), a następnie, także w ich imieniu, kieruje swe słowa do Boga.
Interpretacja
Motyw walki, na którym opiera się sonet Sępa-Szarzyńskiego, obecny jest w literaturze od stuleciu. Już w etosie rycerskim średniowiecza pojawiało się określenie „Rycerz Chrystusowy” (użyte m. in. przez Bernarda z Clairvaux), co oznaczało wojownika stającego do walki w imię Jezusa. Figurę tę w swojej twórczości umieścił także Ludwik z Grenady (hiszpański mistyk), o którym wiadomo, iż stanowił inspirację Sępa-Szarzyńskiego. Jednak rozumiany w ten sposób „Rycerz Chrystusowy” odbiega nieco od średniowiecznego wyobrażenia. Nowa epoka widziała w nim raczej postać prowadzącą wewnętrzną walkę niż żołnierza wymierzającego kolejne ciosy niewiernym.
Wizja człowieka ukazana w „Sonecie IV” ukazuje go jako atakowanego przez trzech odwiecznych wrogów. Pierwsza strofa przywołuje dwóch z nich – szatana oraz pełen pokus świat. Zaś w następnej zwrotce podmiot liryczny, za pomocą personifikacji (należy pamiętać o koncepcji oddzielnie ciała od duszy), ukazuje ciało jako zdradliwe i skłaniające człowieka do grzechu.
Trzecia i czwarta strofa, zgodnie z koncepcją sonetu, przynoszą fragment refleksyjny. Ja mówiące zastanawia się nad swoim położeniem, dostrzegając jego trudność (Cóż będę czynił w tak straszliwym boju, / Wątły, niebaczny, rozdwojony w sobie?). Pomocy pragnie szukać w Bogu, czego wyrazem jest apostrofa do Stwórcy oraz ostatni dwuwiersz (Ty mnie przy sobie postaw, a przezpiecznie / Będę wojował i wygram statecznie) wyrażający głęboką wiarę w kluczowe znaczenie religii.
„Sonet IV” Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego przedstawia świat jako miejsce nieustannej walki dobra ze złem (rozumianym jako grzech). W szczególnie trudnej sytuacji znajduje się człowiek – rozdarty między doczesnością (za sprawą pokus świata i ciała) a Bogiem, do którego dążyć pragnie dusza. W tym pozornie beznadziejnym położeniu to właśnie Stwórca staje się wielkim wsparciem dla człowieka, źródłem jego siły i energii. Chociaż człowiek zdaje się skazany na porażkę w odwiecznej walce, już sam fakt toczenia boju pozwala wierzyć mu w ostateczne zbawienie.
W „Piosence o końcu świata” Czesław Miłosz odwołuje się do motywu apokalipsy. Wizje zakończenia dziejów pojawiały się w literaturze od stuleci –...
Streszczenie Lot siedział u bramy Sodomy gdy zjawili się dwaj aniołowie. Zaprosił więc przybyszów na wieczerze. Mieszkający w Sodomie mężczyźni otoczyli dom Lota...
„W co wierzyć?” Zenona Przesmyckiego to wiersz będący manifestacją młodopolskiego dekadentyzmu i metafizycznej pustki. Mimo że sam Miriam w swoich manifestach...
Dzieło Jana Potockiego należy do najwybitniejszych powieści okresu Oświecenia – nie tylko polskiego ale światowego. Potocki spisywał „Rękopis znaleziony w...
„Nierządem Polska stoi” to jedno z najważniejszych dzieł Wacława Potockiego. Jako poeta – polityk znał on bieżące problemy Rzeczypospolitej oraz rewelacyjnie...
Streszczenie I Latem 1945 gdy skończyła się kampania włoska narrator odesłany został do misji wojskowej w Mediolanie. Po kilku tygodniach pobytu tam główny bohater...
Puddleby Doktor Jan Dolittle mieszkał na skraju niewielkiego miasteczka Puddleby. Jego dom nie był zbyt wielki ale za to otaczał go rozległy i przepiękny ogród. Doktor...
Pochodzenie nazwy Nazwa Nowy Testament jest wyrazem kontynuacji Starego Testamentu. „Testament” oznacza coś co ma zawierać przesłanie dla kolejny pokoleń zatem...
Streszczenie Rozdział I Główni bohaterowie utworu – Sokole Oko Wilhelm Tell i Wiewiórka byli wytrawnymi odkrywcami interesującymi się zamierzchłą przeszłością....