„Chłopi” jako epopeja

„Chłopów” Władysława Reymonta można nazwać epopeją wsi, ponieważ ukazują drobiazgowy i sugestywny obraz tej warstwy społecznej. Reymont posługując się w dużej mierze realistyczną techniką narracji, stworzył niezwykle prawdziwe dzieło, odzwierciedlające skomplikowaną strukturę wewnętrzną wiejskiej społeczności. Powieść stanowi swoistą analizę wsi i jej wszystkich uwarunkowań: ekonomicznych, społecznych, ale także religijnych. Chłopi jawią się jako warstwa wewnętrznie zróżnicowana, w której obowiązuje określona hierarchia ważności i kanon przestrzeganych zasad.

Autor usytuował wprawdzie świat przedstawiony w konkretnej czasoprzestrzeni: we wsi Lipce pod koniec XIX wieku, jednocześnie jednak zadbał o uniwersalizację przekazu dzieła. W efekcie mamy do czynienia z obrazem chłopstwa europejskiego – ludzi, którzy żyją w ścisłym związku z porządkiem natury. Akcja „Chłopów” toczy się w swoistym bezczasie historycznym, w miejscu, do którego nie docierają na wielką skalę zmiany cywilizacyjne. Co więcej, taka konstrukcja czasoprzestrzeni, a także mitologizacja bohaterów sprawia, że poszczególne postaci przypominają homeryckich herosów.

Głównym bohaterem tej epopei jest chłopska zbiorowość. Reymont świetnie zrekonstruował obowiązujący w wiejskiej społeczności system wartości oparty o szacunek do ziemi, pracy i religii. Jednocześnie pisarz pokazał chłopskie przywary: pazerność, nieufność w stosunku do obcych i zawiść.

O epickości „Chłopów” świadczy również wielowątkowa fabuła, składają się bowiem na nią takie epizody jak miłość Jagny i Antka, los Hanki czy bitwa z dziedzicem o las. Żaden wątek nie ma charakteru dominującego. Co więcej, mamy do czynienia z kompozycją otwartą, nie wiadomo np. co stanie się z Jagusią po wygnaniu. Celem Reymonta jest bowiem pokazanie pewnego wycinka rzeczywistości.