Śmierć była w XV wieku, czyli w okresie powstania „Rozmowy mistrza Polikarpa ze Śmiercią”, tematem nad wyraz popularnym. Wynikało to zarówno z przyczyn natury religijnej, jak i z powodu szerzenia się w tym okresie śmierci na szeroką skalę. Do częstych zgonów w czasach późnego średniowiecza prowadziły epidemie dżumy, głód oraz wyniszczające wojny. Powszechność śmierci doprowadziła do wyodrębnienia się w ówczesnej literaturze gatunków i motywów poświęconych temu tematowi. Jednym z nich był motyw „tańca śmierci”, który przedstawiał uosobioną Śmierć w tanecznym korowodzie z ludźmi w różnym wieku i o odmiennym statusie społecznym czy majątkowym. Nierzadko literackie formy „danse macabre” przybierały postać dialogu.
Nie inaczej jest w „Rozmowie mistrza Polikarpa ze Śmiercią”, która stanowi wzorcowy przykład realizacji motywu „danse macabre” na gruncie polskim. Odmalowana w najmniejszych drobiazgach przerażająca postać Śmierci prowadzi dialog z Polikarpem, któremu zdradza, iż przed jej śmiercionośną kosą nie umknie nikt. Wymienia na zasadzie antytezy cały szereg ludzi, których dosięga jej kosa w ostatnim pląsie („Gdy się jimę z kosą plęsać, / Chcę jich tysiąc pokęsać”): mądrych i głupich, chorych i zdrowych, starych i młodych, ubogich i bogatych, dziewczęta i chłopców, duchownych i świeckich, papieża i żebraka („Stoić za mało papież / I naliszszy żebrak takież”). Wspomina też postaci biblijne, którym odebrała życie, a więc: Goliata, Annasza, Kajfasza, Judasza, dwóch łotrów ukrzyżowanych z Jezusem oraz jego samego. Chrystus był jedynym człowiekiem, który, wyłącznie dzięki boskiemu pierwiastkowi, przezwyciężył siłę śmierci. Nie unikną jej jednak wszyscy występni ludzie, wymienieni przez bezlitosną Śmierć: oszukujący na piwie karczmarze, nadużywający alkoholu duchowni, rozpustne kobiety, przekupni sędziowie. Śmierć zabiera ze sobą także sprawiedliwych i pokornych ludzi, jednak dla nich odejście nie stanowi udręki, lecz zapowiedź przejścia do lepszego świata:
To wszytkim dobrem pospolno –
Jidą przed mą kosą rowno,
Bo dobremu mało płaci,
Acz umrze, nic nie straci:
Pozbędzie świecskiej żałości,
Pojdzie w niebieskie radości (..).
Z tych kilku wersów wynika jasny przekaz, że aby „taniec śmierci” był tańcem pełnym radości, trzeba żyć w zgodzie z dekalogiem, iść pod prąd ludzkiej pysze i żądzy dóbr materialnych, nie bać się w życiu doczesnym cierpienia i niewygody, gdyż wszystko to zostanie cnotliwemu człowiekowi zrekompensowane po śmierci. W tej zasadzie realizuje się związana z „danse macabre” formuła „memento mori”, która w każdej minucie życia nakazuje refleksję nad ziemskimi wyborami, rzutującymi na życie wieczne.
W swojej twórczości William Szekspir często odwoływał się do dorobku kultury klasycznej. Będąc jeszcze uczniem szkoły w Stratford przyszły dramaturg miał sposobność...
Obraz „Martwa natura z jabłkami i pomarańczami” jest jedną z wielu martwych natur które wyszły spod pędzla Paula Cézanne'a i jak wszystkie one...
„Medaliony” Zofii Nałkowskiej to zbiór krótkich reportaży które powstawały podczas pracy pisarki w Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w...
Kiedy Ewa po śmierci Stolnika Horeszki zmarła zesłana na Sybir opiekę nad jej córką - Zosią - przejęła na prośbę Jacka Soplicy Telimena. Postaci te są dwiema...
Polonez – reprezentacyjny taniec dworski wywodzący się z kultury ludowej – stanowi swoiste zwieńczenie „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza. Taniec ten...
Epopeja oznacza rozbudowany utwór poetycki o charakterze epickim który ukazuje ważne doniosłe z punktu widzenia danej zbiorowości wydarzenia historyczne kreując...
Obecne w najstarszej części „Bogurodzicy” archaizmy są niespotykane w innych polskich tekstach wieków średnich. Świadczy to o bardzo wczesnym powstaniu...
W studium „Problemy poetyki Dostojewskiego Michaił Bachtin określił „Zbrodnię i karę” oraz inne powieści tego autora mianem powieści polifonicznych....
Olejny obraz Maxa Ernsta „Dzień i noc” pochodzi z 1941 roku. Namalowany został w Stanach Zjednoczonych gdzie artysta udał się uciekając przez trwającą w Europie...