Scena VI trzeciej części „Dziadów” Adama Mickiewicza nazywana jest „Snem Senatora”. Rozgrywa się ona we wspaniałym pokoju sypialnym, a nad głową Nowosilcowa pojawiają się dwa diabły, które zamierzają pochwycić duszę mężczyzny.
Streszczenie
Kiedy urzędnik w końcu zapada w sen, złowrogie stworzenia gotowe są zabrać jego duszę do piekła, by tam ukarać ją za popełnione na ziemi przewinienia. Jednak w tym momencie pojawia się Belzebub, który kategorycznie zabrania im takiego działania. Przestrzega pomniejsze istoty, wyjaśniając im, że wizja piekielnej męki może powstrzymać Senatora, odmienić jego postępowanie. Diabeł podkreśla także, iż ma zwierzchność od samego Cara, co dla jego braci stanowi decydujący argument. Otrzymują jednak pozwolenie na dręczenie duszy, lecz nie mogą wspomnieć jej o piekle.
Wizja, jaka nawiedza Nowosilcowa w śnie, przedstawia Senatora odbierającego pismo od cara. Jest to reskrypt (nakaz, odpowiedź prawna). Urzędnik otrzymuje sto tysięcy rubli, order, tytuł książęcy. Udaje się przed oblicze samego cara, a tam wszyscy patrzą na niego z zazdrością, wręcz nienawiścią, co cieszy dumnego i pysznego Nowosilcowa. Jest tak radosny, że pragnie umrzeć w tej sytuacji - Ach, niech umrę, niech umrę śród tego szemrania, / Jak śród nałożnic moich łaskotania!
Wtedy pojawia się władca, a sytuacja ulega gwałtownej zmianie. Cesarz nie spogląda nawet na wiernego sługę, a reszta zgromadzonych odwraca się od niego. Wtedy męzczyzna czuje, że umiera, że jest toczony przez robaki, szyderstwa i żarciki. W tym momencie urzędnik spada z łóżka.
Widząc to, diabły ujawniają się i atakują Nowosilcowa. Wyrywają jego duszę ze zmysłów, zostawiając ją na wpół w ciele. Spełniwszy swój zamiar, ulatują na kraniec świata, gdzie, tuż przed wejściem do piekła, zaczynają ją chłostać batami, co potrwa do trzeciego piania koguta. Później zostanie ona ponownie przykuta do zmysłów i umieszczona w ciele – jako w brudnej psiarni.
Interpretacja
W wizji Nowosilcowa ujawnia się niestabilność misternej konstrukcji, którą wznosi na fałszu i cierpieniu innych ludzi. Jego pozycja jako jednego z najważniejszych ludzi cara wcale nie jest niepodważalna, wystarczy jeden kaprys, by znalazł się na dnie, popadł w zapomnienie.
Sam mężczyzna, mówiąc przez sen, przejawia niezwykłe emocje, przewraca się, zdaje się łapać oddech (wersyfikacja). Z kolei diabły czyhające na jego duszę są spokojne, jak gdyby pewne osiągnięcia swego celu. Senatora nazywają najmilszym synem, co zdaje się przesądzać jego los. Zresztą podkreśla to Belzebub, który zabrania towarzyszom prowadzenia duszy urzędnika do piekła, by nie spowodowało to zmiany jego postępowania. Nowosilcow będzie dla nich wspaniałym łupem, a w ognistej otchłani potraktowany zostanie dokładnie w taki sposób, jak zwykł czynić to z ludźmi, których nękał.
Mój wymarzony dom nie jest duży. To mała chatka która przypomina te jakie znaleźć można w górach. Wykonany jest z drewna a okna ozdobione są okiennicami....
Wystawiony na Salonie Odrzuconych w 1863 roku uprzednio niezaakceptowany przez oficjalny Salon obraz Maneta ukazuje bardzo swobodną obyczajowo scenę. W centrum dzieła widzimy...
Porównanie manifestu napisanego przez Aleksandra Świętochowskiego z wierszem napisanym przez Adama Asnyka pokazuje podejście przedstawicieli dwóch pokoleń do...
Akcja „Krzyżaków” Henryka Sienkiewicza rozpoczyna się w trzynastym roku panowania Władysława Jagiełły (1399) a kończy się chwalebnym zwycięstwem polskich...
Każdy człowiek ma marzenia. Część z nich jest mała – z rozkoszą rozmyślamy o tym że przydałby się nam nowy kapelusz książka lub karnet do kina. Inne są wielkie...
Wiek XIX przyniósł ludzkości niesamowity rozwój cywilizacyjny (w porównaniu z poprzednimi epokami). Ludziom wydawało się że przed nimi już tylko dalszy...
Pozytywiści chcąc poprawić sytuację społeczną i wzmocnić więzi łączące naród stanęli wobec wielu trudności będących dziedzictwem poprzednich epok. Spośród...
Wiek XVIII i oświecenie należały do epok kiedy literatura nabrała szczególnej wagi. Filozofowie i pisarze zaczęli być ważnymi uczestnikami gry politycznej ich słowa...
Stwarzając człowieka Bóg podarował mu wolną wolę i ustanowił go gospodarzem świata. Człowiek dostając tę możliwość został obdarowany nie tylko przywilejami...