Uniwersalizm i ponadczasowość „Romea i Julii”

Romeo i Julia - obok Tristana i Izoldy – stanowią najbardziej rozpoznawalną parę tragicznych kochanków. Wypełniona emocjami historia ich życia wywarła olbrzymi wpływ na rozwój literatury i sztuki, wciąż stanowiąc inspirację dla kolejnych pokoleń twórców. Nie może więc dziwić fakt, że dzieło Szekspira uznawane jest za ponadczasowe.

Uniwersalizm „Romea i Julii” przejawia się na kilku płaszczyznach. Pierwszą z nich z pewnością stanowi sposób ukazania miłości. Na kartach tragedii Szekspira jest to uczucie autentyczne, niezwykle intensywne i wręcz odwołujące się do pragnień każdego człowieka. Relacja tytułowych bohaterów wypełniona jest mocą pokonywania przeciwności i trudności, ich heroiczna postawa polega na całkowitym poświęceniu się miłości i drugiej osobie. Ostatecznie zdaje się ona prowadzić do klęski, lecz następuje spełnienie ich najważniejszego marzenia – zostają połączeni, a nikt nie ma już siły, by móc ich rozdzielić.

Duży wpływ na ponadczasowość dzieła Szekspira ma także doskonała konstrukcja tragedii. Przede wszystkim warto zauważyć, że główni bohaterowie przechodzą metamorfozę pod wpływem miłości, są więc dynamiczni, przykuwają uwagę odbiorcy i skłaniają go do refleksji. Na ich uczucie cień rzuca odwieczna nienawiść dwóch rodów, co nie tylko dynamizuje akcję dzieła, ale także pozwala inaczej spojrzeć na miłość Romea i Julii, czyli wyzwanie rzucone całemu światu. Dzięki temu odbiorca nie jest jedynie biernym świadkiem wydarzeń, ale angażuje się emocjonalnie w opowiadaną historię, śmiejąc się, zastanawiając i płacząc.

Dla sposobu odbioru „Romea i Julii” olbrzymie znaczenie ma także język użyty w dziele. Bohaterowie wypowiadają kwestie, które brzmią autentycznie i znajdują potwierdzenie w ich postępowaniu, a także mają moc oddziaływania na ludzi. Julia, wypowiadając słynny monolog: Romeo! Czemuż ty jesteś Romeo! / Wyrzecz się swego rodu, rzuć tę nazwę! / Lub jeśli tego nie możesz uczynić, / To przysiąż wiernym być mojej miłości, / A ja przestanę być z krwi Kapuletów, daje wyraz swego uczucia, a także podkreśla cechę miłości, jaką jest gotowość do poświęceń. Warto pamiętać o tym, iż niektóre zwroty użyte przez Szekspira weszły do powszechnego użytku – choćby słowa Julii ze sceny balkonowej: Czymże jest nazwa? To, co zowiem różą, / Pod inną nazwą równie by pachniało.

„Romeo i Julia” to dzieło szczególne. Podjęty w nim temat miłości jest nierozłącznie wpisany w ludzkie życie, przez co można uznać go za uniwersalny. Jednak sposób, w jaki ukazuje to uczucie tragedia Szekspira, oddziałuje na odbiorcę w szczególny sposób, angażując jego emocje i intelekt. Zaś sama historia tragicznej miłości głównych bohaterów, która, chociaż przezwyciężyła nienawiść, spełnienie znalazła dopiero poza granicami tego świata, od lat wzrusza kolejne pokolenia (nie tylko zakochanych).