Geneza
Związek Jana Sobieskiego z Marią Kazimierą d’Arquien był czymś szczególnym w XVII stuleciu. Kiedy para wzięła potajemny ślub – 14 maja 1665, a więc zaledwie nieco ponad miesiąc po śmierci pierwszego męża przyszłej królowej - jasnym stało się, że ich uczucie cechuje niezwykła moc. Sobieski i Maria Kazimiera poznali się już w 1655, a relacji tej szybko zaczęły towarzyszyć głębsze uczucia. Jednak Ludwika Maria Gonzaga – ówczesna królowa – wybrała na jej męża Jana Sobiepana Zamojskiego (wnuka Jana Zamojskiego), ponieważ dysponował on większą fortuną niż Sobieski, zajmował także wyższe stanowiska.
Relacja Jana Sobieskiego i Marii Kazimiery była niezwykle intymna. Każda dłuższa chwila rozłąki wypełniana była więc listami, które para słała do siebie ochotnie. Większość listów autorstwa Sobieskiego datowana jest na okres 1665 – 1683, a więc czas wojen i wypraw militarnych.
Charakterystyka cyklu
„Listy do Marysieńki” stanowią przede wszystkim niezwykle wartościową dokumentację sytuacji politycznej oraz obyczajów panujących w XVII stuleciu. Korespondencja króla Rzeczpospolitej i jego małżonki odsłania zawiłości sprawowania rządów oraz troskę monarchy o swój kraj. Jednak fragmenty dotyczące spraw państwowych często skrywane są pod szyfrem (dotyczy to głównie nazwisk), gdyż, jak zauważył Sobieski w liście z 30 grudnia 1667 - Listy pieczętuj Wć moja panno, bo ich otwierają i czytają. Ostatniego pakietu aż trochę nadpalono, snadź rozgrzewając wosk, bo cale na dwóch miejscach pieczęci znać nie był.
Wiadomości wymieniane przez Sobieskiego z Marią Kazimierą ukazuje także obraz wspaniałego, niezwykle wyrazistego uczucia. O tym, jak ważne miejsce w sercu Sobieskiego zajmowała Marysieńka, świadczą już same daty i godziny pisania listów przez władcę (wiadomość datowana na 13 września 1683 r. powstała w namiotach wezyrskich w nocy, z kolei wcześniejszy list napisał władca o trzeciej przed dniem). Język miłości także wiązał się z pewnym szyfrem, który zaczerpnięty został głównie z „Astrei”, czyli siedemnastowiecznej powieści sielankowej z Francji. Stąd w listach często pojawiają się następujące sformułowania: Astrea, Jutrzenka, Klepopatra, Róża (Marysieńka) oraz Orondat, Sylwander (dotyczyły Sobieskiego).
„Astrea” wywarła na Sobieskim i Marysieńce olbrzymi wpływ. Ich uczucie rozpatrywane może być właśnie w kontekście tego dzieła. Miłość Astrei i Celadona (pasterzy żyjących na terenach dzisiejszej Francji, dokładniej prowincji Forez) opiera się na wzajemnym poznaniu, braterstwu dusz, połączeniu intelektów. Ślady tych poglądów można odnaleźć w „Listach do Marysieńki”, których autor powiadamia swą żonę o wszystkim, traktując ją równorzędnie (co w tych czasach wcale nie było takie oczywiste).
Cechy
Warstwa językowa „Listów do Marysieńki” świadczy o doskonałym wykształceniu Jana Sobieskiego. Nierzadko posługuje się on wyrafinowanymi konstrukcjami, ze szczególną pasją i zaangażowaniem opisując działania wojenne. Ze względu na osobę adresatki, czyli rodowitą Francuzkę, w wiadomościach znajduje się wiele fragmentów pisanych właśnie w tym języku. W dodatku Sobieski często spolszcza obce wyrazy (makaronizmy), lecz zawsze stara się utrzymać swe wypowiedzi w odpowiednim tonie, także za pośrednictwem ozdobników językowych. Posługuje się porównaniami, zdrobnieniami i metaforami (np. Ja tu ostatek swych porzucam rzeczy, abym mógł jako najprędzej pospieszyć do duszy i serca mego).
„Listy do Marysieńki” stanowią zatem także niezwykle wartościową dokumentację języka charakterystycznego dla polskiego baroku.
Streszczenie Akcja opowieści toczy się w biednej mieścinie zwanej Zapieckiem. Mieszkańcami Zapiecka są ludzie ubodzy ale za to pracowici i obdarzeni dobrym sercem. Wśród...
Kazimiera Iłłakowiczówna napisała „Kolędę katyńską” w 1943 roku a więc niedługo po odkryciu przez Niemców w lasach katyńskich ciał kilkudziesięciu...
„Anioł Pański” Kazimierza Przerwy-Tetmajera to nastrojowy liryk o budowie melicznej. Konstrukcja utworu przypomina pieśń – wskazuje na to powtarzający...
Geneza czas i miejsce akcji Powieść ukazała się w roku 1911 wcześniej publikowana była w odcinkach na łamach prasy. Czas akcji przedstawionej w utworze to lata 1884 –...
Puddleby Doktor Jan Dolittle mieszkał na skraju niewielkiego miasteczka Puddleby. Jego dom nie był zbyt wielki ale za to otaczał go rozległy i przepiękny ogród. Doktor...
„Ze szczytu schodów” Zbigniewa Herberta to wiersz z tomu „Raport z oblężonego miasta” i jak cały zbiór został utrzymany w poetyce parabolicznej....
Geneza Ostateczna wersja „Emancypantek” ukształtowała się w roku 1903. Trzynaście lat wcześniej w „Kurierze Codziennym” ukazywała się powieść...
„Konopielka” Edwarda Redlińskiego zaczyna się opisem poranka we wsi Taplary. Poznajemy gospodarstwo Kaziuka głównego bohatera. Okazuje się że w nocy krowa...
W 1551 r. po wielkim pożarze miasta odbudowywano ratusz a wykonanie specjalnego zegara na wieżę ratuszową zlecono mistrzowi – niejakiemu Bartłomiejowi z Gubina. Ponieważ...