Unikalne i sprawdzone teksty

Listy do Marysieńki, Jan III Sobieski – opracowanie (geneza, charakterystyka cyklu, cechy)

Geneza

Związek Jana Sobieskiego z Marią Kazimierą d’Arquien był czymś szczególnym w XVII stuleciu. Kiedy para wzięła potajemny ślub – 14 maja 1665, a więc zaledwie nieco ponad miesiąc po śmierci pierwszego męża przyszłej królowej - jasnym stało się, że ich uczucie cechuje niezwykła moc. Sobieski i Maria Kazimiera poznali się już w 1655, a relacji tej szybko zaczęły towarzyszyć głębsze uczucia. Jednak Ludwika Maria Gonzaga – ówczesna królowa – wybrała na jej męża Jana Sobiepana Zamojskiego (wnuka Jana Zamojskiego), ponieważ dysponował on większą fortuną niż Sobieski, zajmował także wyższe stanowiska.

Relacja Jana Sobieskiego i Marii Kazimiery była niezwykle intymna. Każda dłuższa chwila rozłąki wypełniana była więc listami, które para słała do siebie ochotnie. Większość listów autorstwa Sobieskiego datowana jest na okres 1665 – 1683, a więc czas wojen i wypraw militarnych.

Charakterystyka cyklu

„Listy do Marysieńki” stanowią przede wszystkim niezwykle wartościową dokumentację sytuacji politycznej oraz obyczajów panujących w XVII stuleciu. Korespondencja króla Rzeczpospolitej i jego małżonki odsłania zawiłości sprawowania rządów oraz troskę monarchy o swój kraj. Jednak fragmenty dotyczące spraw państwowych często skrywane są pod szyfrem (dotyczy to głównie nazwisk), gdyż, jak zauważył Sobieski w liście z 30 grudnia 1667 - Listy pieczętuj Wć moja panno, bo ich otwierają i czytają. Ostatniego pakietu aż trochę nadpalono, snadź rozgrzewając wosk, bo cale na dwóch miejscach pieczęci znać nie był.

Wiadomości wymieniane przez Sobieskiego z Marią Kazimierą ukazuje także obraz wspaniałego, niezwykle wyrazistego uczucia. O tym, jak ważne miejsce w sercu Sobieskiego zajmowała Marysieńka, świadczą już same daty i godziny pisania listów przez władcę (wiadomość datowana na 13 września 1683 r. powstała w namiotach wezyrskich w nocy, z kolei wcześniejszy list napisał władca o trzeciej przed dniem). Język miłości także wiązał się z pewnym szyfrem, który zaczerpnięty został głównie z „Astrei”, czyli siedemnastowiecznej powieści sielankowej z Francji. Stąd w listach często pojawiają się następujące sformułowania: Astrea, Jutrzenka, Klepopatra, Róża (Marysieńka) oraz Orondat, Sylwander (dotyczyły Sobieskiego).

„Astrea” wywarła na Sobieskim i Marysieńce olbrzymi wpływ. Ich uczucie rozpatrywane może być właśnie w kontekście tego dzieła. Miłość Astrei i Celadona (pasterzy żyjących na terenach dzisiejszej Francji, dokładniej prowincji Forez) opiera się na wzajemnym poznaniu, braterstwu dusz, połączeniu intelektów. Ślady tych poglądów można odnaleźć w „Listach do Marysieńki”, których autor powiadamia swą żonę o wszystkim, traktując ją równorzędnie (co w tych czasach wcale nie było takie oczywiste).

Cechy

Warstwa językowa „Listów do Marysieńki” świadczy o doskonałym wykształceniu Jana Sobieskiego. Nierzadko posługuje się on wyrafinowanymi konstrukcjami, ze szczególną pasją i zaangażowaniem opisując działania wojenne. Ze względu na osobę adresatki, czyli rodowitą Francuzkę, w wiadomościach znajduje się wiele fragmentów pisanych właśnie w tym języku. W dodatku Sobieski często spolszcza obce wyrazy (makaronizmy), lecz zawsze stara się utrzymać swe wypowiedzi w odpowiednim tonie, także za pośrednictwem ozdobników językowych. Posługuje się porównaniami, zdrobnieniami i metaforami (np. Ja tu ostatek swych porzucam rzeczy, abym mógł jako najprędzej pospieszyć do duszy i serca mego).

„Listy do Marysieńki” stanowią zatem także niezwykle wartościową dokumentację języka charakterystycznego dla polskiego baroku.

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Ogród przedziwny – interpretacja...

„Ogród przedziwny” Leopolda Staffa to wiersz pochodzący z tomu „Uśmiechy godzin” (1910). Poeta wyraża w nim zachwyt nad pięknem świata opowiada...

Wierna rzeka – opracowanie interpretacja...

Geneza „Wierna rzeka” jest powieścią Stefana Żeromskiego poświęconą powstaniu styczniowemu (1863). W zamyśle miała być częścią cyklu opisującego losy...

Anaruk chłopiec z Grenlandii –...

Geneza „Anaruk chłopiec z Grenlandii” to sympatyczna opowieść o życiu zwyczajach i wierzeniach Eskimosów zamieszkujących Grenlandię. Główny i...

Księga Psalmów – ogólna charakterystyka...

Uznaje się że „Księga Psalmów” powstała pomiędzy XI a III w. p.n.e. za sprawą Dawida. Pierwotnie „Księga Psalmów” była pisana w...

Dlaczego w X i XI wieku rozpowszechniono...

X i XI wiek to okres kształtowania się Polski jako państwa. W 966 roku Mieszko I przyjął chrzest włączając swój kraj w chrześcijańską Europę. Jednak wiara...

Dzieci z Bullerbyn – streszczenie...

Streszczenie Pewna dziewczynka o imieniu Lisa ma siedem lat i mieszka w Bullerbyn – niedużej wiosce na południu Szwecji. Ma dwóch braci – ośmioletniego...

Cechy klasyczne i romantyczne w...

„Oda do młodości” to utwór który stanowi przedstawienie cech klasycznych i romantycznych na zasadzie kontrastów. Dostrzec można krytykę klasycznego...

Mit o wojnie trojańskiej - streszczenie...

StreszczenieTetyda jak głosiła przepowiednia na świat miała wydać syna który będzie potężniejszy niż jego ojciec. Mimo to Peleus postanowił wziąć ślub z boginią....

Wichrowe wzgórza – streszczenie...

Streszczenie skrótowe W roku 1801 pan Lockwood (jeden z narratorów powieści zamożny gentleman z południa Anglii) przybył do Yorkshire gdzie wynajął posiadłość...