Unikalne i sprawdzone teksty

Listy do Marysieńki, Jan III Sobieski – opracowanie (geneza, charakterystyka cyklu, cechy)

Geneza

Związek Jana Sobieskiego z Marią Kazimierą d’Arquien był czymś szczególnym w XVII stuleciu. Kiedy para wzięła potajemny ślub – 14 maja 1665, a więc zaledwie nieco ponad miesiąc po śmierci pierwszego męża przyszłej królowej - jasnym stało się, że ich uczucie cechuje niezwykła moc. Sobieski i Maria Kazimiera poznali się już w 1655, a relacji tej szybko zaczęły towarzyszyć głębsze uczucia. Jednak Ludwika Maria Gonzaga – ówczesna królowa – wybrała na jej męża Jana Sobiepana Zamojskiego (wnuka Jana Zamojskiego), ponieważ dysponował on większą fortuną niż Sobieski, zajmował także wyższe stanowiska.

Relacja Jana Sobieskiego i Marii Kazimiery była niezwykle intymna. Każda dłuższa chwila rozłąki wypełniana była więc listami, które para słała do siebie ochotnie. Większość listów autorstwa Sobieskiego datowana jest na okres 1665 – 1683, a więc czas wojen i wypraw militarnych.

Charakterystyka cyklu

„Listy do Marysieńki” stanowią przede wszystkim niezwykle wartościową dokumentację sytuacji politycznej oraz obyczajów panujących w XVII stuleciu. Korespondencja króla Rzeczpospolitej i jego małżonki odsłania zawiłości sprawowania rządów oraz troskę monarchy o swój kraj. Jednak fragmenty dotyczące spraw państwowych często skrywane są pod szyfrem (dotyczy to głównie nazwisk), gdyż, jak zauważył Sobieski w liście z 30 grudnia 1667 - Listy pieczętuj Wć moja panno, bo ich otwierają i czytają. Ostatniego pakietu aż trochę nadpalono, snadź rozgrzewając wosk, bo cale na dwóch miejscach pieczęci znać nie był.

Wiadomości wymieniane przez Sobieskiego z Marią Kazimierą ukazuje także obraz wspaniałego, niezwykle wyrazistego uczucia. O tym, jak ważne miejsce w sercu Sobieskiego zajmowała Marysieńka, świadczą już same daty i godziny pisania listów przez władcę (wiadomość datowana na 13 września 1683 r. powstała w namiotach wezyrskich w nocy, z kolei wcześniejszy list napisał władca o trzeciej przed dniem). Język miłości także wiązał się z pewnym szyfrem, który zaczerpnięty został głównie z „Astrei”, czyli siedemnastowiecznej powieści sielankowej z Francji. Stąd w listach często pojawiają się następujące sformułowania: Astrea, Jutrzenka, Klepopatra, Róża (Marysieńka) oraz Orondat, Sylwander (dotyczyły Sobieskiego).

„Astrea” wywarła na Sobieskim i Marysieńce olbrzymi wpływ. Ich uczucie rozpatrywane może być właśnie w kontekście tego dzieła. Miłość Astrei i Celadona (pasterzy żyjących na terenach dzisiejszej Francji, dokładniej prowincji Forez) opiera się na wzajemnym poznaniu, braterstwu dusz, połączeniu intelektów. Ślady tych poglądów można odnaleźć w „Listach do Marysieńki”, których autor powiadamia swą żonę o wszystkim, traktując ją równorzędnie (co w tych czasach wcale nie było takie oczywiste).

Cechy

Warstwa językowa „Listów do Marysieńki” świadczy o doskonałym wykształceniu Jana Sobieskiego. Nierzadko posługuje się on wyrafinowanymi konstrukcjami, ze szczególną pasją i zaangażowaniem opisując działania wojenne. Ze względu na osobę adresatki, czyli rodowitą Francuzkę, w wiadomościach znajduje się wiele fragmentów pisanych właśnie w tym języku. W dodatku Sobieski często spolszcza obce wyrazy (makaronizmy), lecz zawsze stara się utrzymać swe wypowiedzi w odpowiednim tonie, także za pośrednictwem ozdobników językowych. Posługuje się porównaniami, zdrobnieniami i metaforami (np. Ja tu ostatek swych porzucam rzeczy, abym mógł jako najprędzej pospieszyć do duszy i serca mego).

„Listy do Marysieńki” stanowią zatem także niezwykle wartościową dokumentację języka charakterystycznego dla polskiego baroku.

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Prawiek i inne czasy – opracowanie...

Geneza problematyka „Prawiek i inne czasy” należy do najgłośniejszych utworów Olgi Tokarczuk. Opublikowana w 1996 roku powieść zapewniła młodej wówczas...

Dzikie łabędzie - streszczenie...

Streszczenie „Dzikie łabędzie” to baśń Hansa Christiana Andersena. Opowiada o królewnie Elizie i jej jedenastu braciach. Żyli oni szczęśliwie na dworze...

Historia żółtej ciżemki –...

Streszczenie 1489 – 1867 W 1867 r. przeprowadzano właśnie remont ołtarza Wita Stwosza w Kościele Mariackim w Krakowie. Prace te podjęto prawie 400 lat po jego powstaniu....

Psalm 23 – interpretacja i analiza...

Psalm 23 znajduje się w biblijnej „Księdze psalmów” i nosi tytuł: „Bóg pasterzem i gospodarzem”. Tytuł utworu wskazuje na jego symboliczne...

Przestrogi dla Polski - opracowanie...

Pełen tytuł omawianej książki Stanisława Staszica to „Przestrogi dla Polski z teraźniejszych politycznych Europy związków i z praw natury wypadające przez...

Odprawa posłów greckich - opracowanie...

Geneza Wojna trojańska należała do najpopularniejszych motywów wykorzystywanych przez artystów starożytnych. Korzystali z niego także twórcy średniowieczni...

Ikar - opracowanie interpretacja...

Geneza „Ikar” to opowiadanie Jarosława Iwaszkiewicza które pierwszy raz opublikowane zostało w 1954 roku. Ma ono charakter na poły autobiograficzny odnosi...

Gdy tu mój trup – interpretacja...

„Gdy tu mój trup” to wiersz Adama Mickiewicza który zaliczany jest do grupy tzw. liryków lozańskich. Teksty te powstawały najprawdopodobniej...

Sonet XIV John Donne – interpretacja...

Zmiażdż moje serce Boże jak zmurszałą ścianę to incipit „Sonetu XIV” Johna Donne’a w przekładzie Stainsława Barańczaka. Już pierwszy wers sugeruje...