Motyw pielgrzyma był bardzo często wykorzystywany w epoce romantyzmu. W polskiej literaturze tego okresu miał on dwa główne znaczenia - odnosił się do poety - poszukiwacza („Sonety Krymskie” Mickiewicza) oraz osoby, która opuściła ojczyznę - swego rodzaju tułacza (poezja Słowackiego, dzieła emigracyjne polskich twórców). Trzecie znaczenie nadał mu Cyprian Kamil Norwid, dokonując w wierszu „Pielgrzym” modyfikacji tytułowej koncepcji.
Interpretacja
Pierwsza strofa stanowi rozbudowaną (zawierającą porównanie) refleksję, której przedmiotem jest stanów stan. Podmiot liryczny zaznacza, iż jawi się on Jako wieża, nad płaskie domy / Stercząca w chmury. W kolejnej tercynie zwraca się on do ogółu odbiorców (forma Wy wskazuje, że nie ma jednostkowego adresata utworu), ukazując swój stan posiadania, czyli dom mój ruchomy, / Z wielblądziej skóry... W trzeciej zwrotce podjęty zostaje temat nieba, a podmiot liryczny mówi: Przecież ja aż w nieba łonie trwam. Ostatnia strofa jest z kolei wyznaniem dotyczącym ziemi: Przecież i ja ziemi tyle mam, / Ile jej stopa ma pokrywa.
Nadawca komunikatu lirycznego przedstawia sam siebie jako pielgrzyma. Wskazuje na to jego atrybut - wielbłądzia skóra (kojarzona z nomadami). Z niej wykonany jest dom ja mówiącego - dom ruchomy, co znamionuje nieustanne przemieszczanie się. Zaznacza jeszcze, iż posiada tyle ziemi, ile pokrywa jego stopa. Nie ma więc stałego miejsca, a jego pobyt na tym świecie zdaje się być jedynie tymczasowy.
Podmiot liryczny sam wyznaje, iż wciąż trwa w nieba łonie. W ten sposób podkreśla swą łączność z Bogiem. Wyraża się to także w aspekcie wertykalnym porównania zawartego w pierwszej strofie - Jako wieża, nad płaskie domy / Stercząca w chmury. Porządek wertykalny od zawsze kojarzony jest ze sferą sacrum, odnosi się do Boga i najważniejszych wartości.
Ostatni wers utworu (Dopókąd idę!...) zawiera połączenie dwóch słów - „dokąd” oraz „póki”. Zabieg ten wskazuje nie tylko na ciągłe przemieszczanie się, lecz akcentuje także chwilowość ludzkiego pobytu na ziemi.
W wierszu Norwida pielgrzymką jest życie. Nie jest to jednak wędrówka po mapie, odbywa się ona w płaszczyźnie wertykalnej, człowiek zmierza ku doskonałości. Dzieło podkreśla więc duchowy wymiar ludzkiej egzystencji, stanowiąc zarazem krytyczne spojrzenie na przywiązanie do dóbr materialnych (Wy myślicie, że i ja nie Pan). Jest wyrazem głębokiej wiary w to, iż dusza ludzka podlega ciągłym przemianom, staje się lepsza.
Analiza
„Pielgrzym” to utwór zwięzły i oszczędny. Składa się zaledwie z czterech tercyn o rymach zachodzących między strofami (abc abc). Liczba sylab w poszczególnych wersach jest różna, choć równomierna dla poszczególnych zwrotek - 9, 9, 5.
Podmiot liryczny buduje swoją wypowiedź za pomocą środków stylistycznych nadających jej niejednoznaczność. Pojawiają się więc rozbudowane porównania (Jako wieża nad płaskie domy), epitety (płaskie domy), metafory (stanów stan, trwać w nieba łonie) i charakterystyczne dla twórczości Norwida wykrzyknienia i przemilczenie. Rytm utworu wyznaczają przerzutnie oraz anafory (3 i 4 strofa).
W „Piosence o końcu świata” Czesław Miłosz odwołuje się do motywu apokalipsy. Wizje zakończenia dziejów pojawiały się w literaturze od stuleci –...
Streszczenie Lot siedział u bramy Sodomy gdy zjawili się dwaj aniołowie. Zaprosił więc przybyszów na wieczerze. Mieszkający w Sodomie mężczyźni otoczyli dom Lota...
„W co wierzyć?” Zenona Przesmyckiego to wiersz będący manifestacją młodopolskiego dekadentyzmu i metafizycznej pustki. Mimo że sam Miriam w swoich manifestach...
Dzieło Jana Potockiego należy do najwybitniejszych powieści okresu Oświecenia – nie tylko polskiego ale światowego. Potocki spisywał „Rękopis znaleziony w...
„Nierządem Polska stoi” to jedno z najważniejszych dzieł Wacława Potockiego. Jako poeta – polityk znał on bieżące problemy Rzeczypospolitej oraz rewelacyjnie...
Streszczenie I Latem 1945 gdy skończyła się kampania włoska narrator odesłany został do misji wojskowej w Mediolanie. Po kilku tygodniach pobytu tam główny bohater...
Puddleby Doktor Jan Dolittle mieszkał na skraju niewielkiego miasteczka Puddleby. Jego dom nie był zbyt wielki ale za to otaczał go rozległy i przepiękny ogród. Doktor...
Pochodzenie nazwy Nazwa Nowy Testament jest wyrazem kontynuacji Starego Testamentu. „Testament” oznacza coś co ma zawierać przesłanie dla kolejny pokoleń zatem...
Streszczenie Rozdział I Główni bohaterowie utworu – Sokole Oko Wilhelm Tell i Wiewiórka byli wytrawnymi odkrywcami interesującymi się zamierzchłą przeszłością....