Cechy poezji Norwida | wypracowanie

Chociaż Cyprian Kamil Norwid początkowo kształcił głównie umiejętności graficzne (opublikował wiele prac), jego imię zapisało się w historii przede wszystkim dzięki literaturze. Szczególnie zasłynął jako poeta - autor wierszy niebanalnych, znacznie wybijających się na tle ówczesnej twórczości. By je doceniono, potrzeba było jednak upływu kilkudziesięciu lat od czasu ich powstania. Autor odszedł jako człowiek ubogi i zapomniany, a już po pewnym czasie dołączył do grona najwybitniejszych twórców swej epoki, kiedy to literaci wpisujący się w nurt Młodej Polski dostrzegli niezwykłą wartość jego poezji.

Norwid poruszał w swoich wierszach zróżnicowaną tematykę. Swoimi wersami dotykał miłości, spraw politycznych, obyczajowych i historycznych, kwestii związanych z twórczością oraz budował niepowtarzalny świat wartości. Nie sposób jednak oprzeć się wrażeniu, iż w jego dziełach zawsze pojawiała się głęboka refleksja nad człowiekiem, jego miejscem w świecie, emocjami itp. W utworze zatytułowanym „Jesień” opis krajobrazu staje się pretekstem do refleksji nad cierpieniem. Z kolei w wierszu „Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie” podmiot liryczny rozważa miejsce jednostki w historii, jej relacje z ogółem. Snuł Norwid także rozmyślania autotematyczne, czego przykładem jest dzieło o incipicie „Ty mnie do pieśni pokornej nie wołaj”, z którego pochodzi znany cytat: A miłość moja, Bracie, dwuskrzydlata: / Od uwielbienia do wzgardy.

Świat wartości w wierszach autora „Ad leones” jest przestrzenią klarowną. Opiera się on na tradycji, która formułuje idee propagowane przez Norwida. Ludzkie życie postrzega on jako pielgrzymowanie w porządku wertykalnym (a więc ku górze, w stronę Boga), co zaznacza w wierszu „Pielgrzym”. Sławi ojczyznę i z szacunkiem wypowiada się o poprzedzających go twórcach („Tęcza”). Oddaje hołd wolności, zarazem upamiętniając wielkich bohaterów („Bema pamięci rapsod żałosny”).

Szczególne miejsce w poezji Norwida zajmuje refleksja na temat twórczości. Tę widział on jako nieśmiertelną, dalece wyprzedzającą artystów. Swoisty wykład swoich poglądów zawarł w „Fortepianie Chopina”, gdzie zobrazował sztukę jako formę i dopełnienie. To właśnie ów drugi czynnik sprawia, że poeta, muzyk lub malarz może zostać niezrozumiany, odrzucony. Jednakże, co autor „Ad leones” wielokrotnie zaznaczał w swoich dziełach, czas zmienia optykę, a kolejne pokolenia dokonują oceny w myśl nowych reguł.

Poezję Cypriana Kamila Norwida często określa się mianem „trudnej”. Nic w tym dziwnego - nastręcza ona interpretatorom wielu kłopotów. Spowodowane jest to głównie specyfiką języka stosowanego przez poetę. Przede wszystkim posługuje się on złożonymi, wieloznacznymi metaforami (np. kolumnada nudów, przedsienia kaprysów, których poeta używa w wierszu „Źródło”, tworząc opis piekła, które także może być rozumiane przenośnie). Nadto zagęszcza Norwid znaczenie słów - stosowane przezeń zestawienia często mogą być odczytywane na wiele różnych sposobów. Charakterystyczne dla jego twórczości są także rozbudowane porównania, jakie odwołują się zarówno do intelektu, jak i emocji odbiorcy. Autor „Ad leones” często stosuje apostrofy, wykrzyknienia, pytania retoryczne oraz przemilczenia. Wszystkie te zabiegi mają ogniskować uwagę czytelnika, wskazywać mu miejsca wymagające szczególnej refleksji.

Cyprian Kamil Norwid przyszedł na świat w 1821 r., a więc zaledwie na rok przed wydaniem „Ballad i romansów”. Był zatem twórcą, który patrzył na literaturę romantyczną z innej perspektywy. Nie można mieć wątpliwości w odniesieniu do faktu, iż to właśnie ta tradycja uformowała Norwida jako artystę. Jednak autor „Promethidiona” zdecydowanie wykroczył poza normy tej epoki, nie stając się powielającym dawne wzorce epigonem. Cenił on wolność, kochał ojczyznę, został nawet aresztowany z powodu podejrzeń o udział w konspiracji. Równocześnie nie zamykał oczu na problemy całego świata - dostrzegał zmieniające się warunki życia, napięcia rodzące się poprzez różnego rodzaju zależności finansowe. Ze szczególnym ubolewaniem patrzył na sztukę poddającą się komercjalizacji („Ad leones”, „Na zgon poezji”), widząc skłonność twórców do hołdowania gustom potencjalnych nabywców. Obca była Norwidowi także koncepcja mesjanistyczna (wywodząca się od Mickiewicza) - głównie dlatego, iż w najważniejszym miejscu stawiała naród oraz stanowiła pochwałę cierpienia. Poglądy te zastępował autor „Promethidiona” spojrzeniem o wiele bardziej praktycznym, głosząc konieczność ciągłego doskonalenia życia społecznego.

Norwid z pewnością należy do grona najwybitniejszych twórców polskiej literatury. Zajmuje także miejsce w czołówce rankingu indywidualistów i postaci przełamujących schematy. Badacze literatury widzą w jego twórczości drugą fazę romantyzmu - dojrzalszą, bardziej krytyczną, zaangażowaną w problemy doczesne (sygnalizuje to także forma jego wierszy - zwięzła, oszczędna, odwołująca się głównie do intelektu). Jednakże poglądy Norwida, przynajmniej wkrótce po jego śmierci, nie znalazły wielu kontynuatorów i zwolenników. Dynamiczny i zupełnie inaczej rozkładający akcenty pozytywizm stał się prądem dominującym w polskim życiu umysłowym.