Komedia Moliera pod tytułem „Świętoszek” wywołała w chwili premiery wielkie kontrowersje. Doszło nawet do czasowego zakazu jej wystawiania. Uznawano, iż atakuje ona religię i osoby pobożne. Jednak mimo nakazu zdjęcia przedstawienia z desek teatrów, sztuka spodobała się królowi Ludwikowi XIV, który w uzasadnieniu swojego wyroku stwierdził, iż nie ma w niej nic złego. Dzieło Moliera miało być moralnie nienaganne, dowodził monarcha, jednak zostało zakazane z powodu ryzyka, iż niewykształceni ludzie źle zrozumieją jego przesłanie. Mimo ponad trzech stuleci, jakie minęły od premiery, nadal istnieje takie niebezpieczeństwo – wydaje się konieczne przedstawienie owego właściwego przesłania komedii. A jest ona tak naprawdę satyrą na głupotę i zakłamanie.
Tytułowy bohater to Tartuffe. W kościele zwrócił uwagę Orgona swoim teatralnym zachowaniem – ten zaś wziął je za pobożność i przyjął pod dach Tartuffe’a, czyniąc go swoim powiernikiem. „Świętoszek” chętnie mówi o włosienicy, ale tak naprawdę jego tryb życia jest daleki od ascezy:
Wieczerzał z wielkim apetytem
I z nabożnym skupieniem w sposób dosyć łatwy
Wsunął barani comber i dwie kuropatwy
[…]
Po wieczerzy czując senność błogą,
Od stołu do sypialni przeszedł chwiejną nogą
I sprawdziwszy, czy pościel dość dobrze wygrzana,
Legł w łóżku i bez przeszkód przespał aż do rana.
Tartuffe’owi nie są też obce cielesne pożądania – pragnie uwieść żonę swojego dobrodzieja. Jest również osobą mściwą. Kiedy Damis, syn Orgona, zostaje wyrzucony z domu, Tatruffe nie zamierza doprowadzić do pogodzenia bliskich. Nie waha się też donieść do władz na gospodarza, który w zaufaniu powierzył mu sekret. Swoje poglądy na moralność wyjawia Elmirze: „wcale ten nie grzeszy, kto grzeszy w sekrecie”. Przykładem zakłamania jest też matka Orgona, Pani Pernelle, która sławi cnotę, ale nie waha się bić służącej.
O ile postać Tartuffe’a jest ewidentnym symbolem hipokryzji, o tyle głupotę uosabia Orgon. Kiedyś był człowiekiem mężnym, jednak dał się omotać „świętoszkowi”. Służąca Doryna mówi o swoim pryncypale:
Był to wprzód człowiek z duszą roztropną i godną,
W służbach króla okazał tęgość niezawodną —
Teraz, odkąd Tartufem swym przejął się cały,
Od tego czasu chodzi niby ogłupiały:
Nazywa go swym bratem, miłuje go bardziej
Niż własną matkę, przy nim żoną, dziećmi gardzi;
To dziś tajemnic jego powiernik jedyny,
Jego zdaniem kieruje się każdej godziny
Orgon nie zauważa zakłamania Tartuffe'a i wierzy mu we wszystkim. Nie dostrzega, że pod pozorami skromności „świętoszek” skrywa upodobanie do luksusu i przyjemności. Kiedy wreszcie oszust zostaje zdemaskowany, Orgon postanawia znienawidzić wszystkich ludzi religijnych. Dopiero bliscy wyjaśniają mu, że nie wolno oceniać innych na podstawie jednego przypadku. Szwagier Kleant mówi Orgonowi:
I z wszelką miarą jesteś wciąż w niezgodzie wiecznej
Umysł twój zdrowej prawdy nie umie być sługą
I wraz z jednej przesady już rzucasz się w drugą.
Gdyby nie interwencja dobrego króla, machinacje Tartuffe'a skończyłyby się tragicznie dla Orgona i jego rodziny.
Komedia Moliera nie atakuje ludzi wierzących. Jest natomiast celnym uderzeniem w hipokryzję fałszywych dewotów i głupotę tych, którzy dają się zwieść ich zachowaniu. Molier uczy nas, żeby nie oceniać po pozorach i nie wydawać zbyt pochopnych wyroków o cudzej moralności – bowiem może nas to wieść do porzucenia rozumu i krzywdzenia bliskich.
Tom I Akcja powieści rozgrywa się w Łodzi w latach 80. XIX wieku. Głównym bohaterem jest Karol Borowiecki. Mężczyzna dowiaduje się że spłonęła fabryka Goldberga...
„Konopielka” Edwarda Redlińskiego zaczyna się opisem poranka we wsi Taplary. Poznajemy gospodarstwo Kaziuka głównego bohatera. Okazuje się że w nocy krowa...
Fraszka „Raki” to pozornie hymn na część kobiet. Poeta zaleca służyć im wiernie ponieważ bogate są we wszelkie cnoty – są szczere nie zwracają uwagi...
Część I Akcja powieści rozgrywa się na statku „Nellie” w okolicach Gravesend podczas rejsu po Tamizie. Głównym bohaterem jest marynarz – Charlie...
Streszczenie Akcja powieści toczy się w Paryżu w 1819 roku. Historia rozpoczyna się w podrzędnym pensjonacie pani Vauquer przy ulicy Neuve-Sainte-Geneviève gdzie...
„U wrót doliny” to wiersz Zbigniewa Herberta który dotyka problematyki eschatologicznej. Tekst przedstawia poetycką wizję sądu ostatecznego. Wskazuje...
Pieśń XX („Miło szaleć kiedy czas po temu”) łączy refleksję nad życiem charakterystyczną dla poważniejszych utworów Kochanowskiego z dowcipem i „biesiadnym”...
Dawno temu żył sobie pewien młynarz. Był bardzo bogaty i miał trzech synów między których postanowił podzielić swój majątek. Gdy zmarł jego dwaj...
Streszczenie 1973 Akcja książki zaczyna się 21 marca 1973 r. Pierwszego dnia wiosny narratorka zrobiła coś zupełnie dla siebie - wzorowej uczennicy - niewyobrażalnego:...