„Traktat moralny” to jeden z trzech wielkich traktatów Czesława Miłosza, który powstał w 1947 roku w Waszyngtonie. Dwa pozostałe dzieła z tego gatunku to „Traktat poetycki” i „Traktat teologiczny”. „Traktat moralny” przybiera formę rozbudowanego poematu publicystycznego, w którym Miłosz wypowiada się na temat moralnej roli poety w społeczeństwie oraz rozpatruje zagadnienie człowieka postawionego wobec historii.
Kluczowe pytanie traktatu zostaje sformułowane już na początku: „gdzież jest poeto, ocalenie?”. Miłosz zastanawia się, czy istnieje coś, co mogłoby stanowić dla człowieka oparcie przeciw fatalizmowi historii. Dzieje jawią się tu bowiem na wzór heglowskiego równania: powrót kolejnych katastrof wydaje się nieunikniony, a jednostka pozostaje bezsilna wobec wielkiego żywiołu.
Poeta bardzo wyraźnie nawiązuje do tradycji awangardy lat 30., zwłaszcza do prozy Witkacego. Rozważa, czy przerażająca wizja komunistycznej rzeczywistości z „Pożegnania jesieni” może się spełnić. Miłosz odrzuca awangardę i katastrofizm, pisząc:
Wiersz mój chce chronić od rozpaczy
Tej właśnie, jaką miał Witkacy, […]
Balzak na niego jest odtrutką:
Wszystko, co trzyma ciebie krótko
I rozszerzając ziemski gmach
Budzi namiętność ludzkich spraw.
Krytycznie odnosi się również do polskiej martyrologii, a więc przekonania, że zły los nieustannie doświadcza niewinnych Polaków. Ocalenie widzi natomiast Miłosz w codzienności, w namacalnej materii zwykłego życia, którego symbolem jest Balzac. Poeta odcina się zatem od wielkich teorii historiozoficznych i chce wierzyć, że ludzki los nie jest z góry rozstrzygnięty.
Warto zwrócić uwagę, że w swoim wywodzie poeta posługuje się często ironią, a także anegdotą. Jego mowa jest wybitnie retoryczna, przypomina rymowany i rytmiczny tekst publicystyczny. Język traktatu charakteryzuje niezwykła gęstość. Miłosz wypowiada się przede wszystkim jako poeta – ten, którego słowo ma w oczach narodu szczególną wartość. Postuluje również poezję moralnej odpowiedzialności, szczególnie ważną w czasach relatywizmu wartości i wewnętrznego rozdarcia jednostki.
„Dusiołek” należy do najbardziej znanych wierszy Bolesława Leśmian. Polski poeta wskrzesza w nim świat ludowych legend i podań. Czytelnik zostaje już na początku...
„Dżuma” to najsłynniejsza powieść Alberta Camusa. Jej głównym bohatera a także narratorem (co okazuje się pod koniec dzieła) jest lekarz Bernard Rieux....
Streszczenie Dziwny dom Na ulicy Wierzbowej 13 stał blok który miał 13 pięter. Raz przyszedł do niego listonosz który miał listy polecone dla mieszkańców...
Wiersz Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej „Nike” pochodzi z 1926 roku. Był to okres fascynacji autorki japońską poezją haiku – i właśnie takim polskim...
„Biblia królowej Zofii” zwana inaczej „Biblią Szaroszpatacką” to jeden z ważniejszych zabytków istotny nie tylko z powodów religijnych...
„Marność” Daniela Naborowskiego to krótka licząca zaledwie 10 wersów fraszka która podejmuje tematykę refleksyjno – filozoficzną....
Streszczenie Hej wysoko ci u nas technika stanęła wysoko... Pan młody posiadał leżące pod lasem laboratorium dwa reaktory oraz zakład chemicznej syntezy. Z kolei majątek...
Streszczenie „Balladyna” Słowackiego poprzedzona została listem dedykacyjnym który autor zaadresował do Zygmunta Krasińskiego. Nadawca przytacza zasłyszaną...
Geneza czas i miejsce akcji Opowieść o losach sierotki oraz krasnoludków rozgrywa się w kilku miejscach. Pierwszym z nich jest zamek krasnali który zamieszkują...