Unikalne i sprawdzone teksty

Dwa oblicza Polski przedstawione w III części „Dziadów” | wypracowanie

Jedna z najważniejszych scen trzeciej części „Dziadów” Adama Mickiewicza rozgrywa się w salonie warszawskim. Zakończona zostaje ona słowami Piotra Wysockiego, który, reagując na gniew swych przyjaciół wywołany postawą arystokracji, mówi: Powiedz raczej: na wierzchu. Nasz naród jak lawa, / Z wierzchu zimna i twarda, sucha i plugawa, / Lecz wewnętrznego ognia sto lat nie wyziębi; / Plwajmy na tę skorupę i zstąpmy do głębi. Polska, widziana przez pryzmat tej frazy, jawi się jako mająca dwa oblicza – jedno w postaci zimnej, twardej, suchej i plugawej skorupy, drugie - gorącej lawy.

Już sam sposób zajęcia miejsc przez gości salonu warszawskiego wskazuje na podziały istniejące wewnątrz narodu. Kiedy można byłoby przypuszczać, iż okrucieństwo zaborców i potrzeba walki za ojczyznę skłonią ludzi do wspólnego poszukiwania rozwiązań, jedna grupa zajmuje miejsca w centralnej części, a druga sytuuje się tuż przy drzwiach. Różnice dostrzec można już w języku, jakim porozumiewają się bohaterowie. Zgromadzeni wokół stolika mówią po francusku, zaś trzymający się na uboczu używają rodzimych słów.

Kiedy dochodzi do konfrontacji między osobami obecnymi w salonie warszawskim, różnice między nimi stają się oczywiste. Historia Cichowskiego wydaje się arystokratom zbyt brutalna i mało poetycka, toteż nie chcą podejmować tego tematu w literaturze. Zaznaczają, że polski naród lubi sielanki, uciekając od scen gwałtownych (Nasz naród scen okropnych, gwałtownych nie lubi; / Śpiewać, na przykład, wiejskich chłopców zalecanki, / Trzody, cienie - Sławianie, my lubim sielanki). Trzeba jednak pamiętać, że podczas wypowiadania tych słów setki młodych ludzi – Polaków – cierpiały w prowadzonych przez zaborców więzieniach. Przedstawiciele dawnej najwyższej warstwy społecznej narzekają także z powodu braku dworu, który mógłby wytyczać kierunek rozwoju kultury, decydować o tym, co wartościowe i pożyteczne. Słowa te brzmią szczególnie groźnie w kontekście wcześniejszych wspomnień, w których ludzie ci rozpaczali nad wyjazdem Nowosilcowa z Warszawy (był on głównym organizatorem balów, postacią scalającą ówczesne elity).

Obraz ludzi ukazanych w scenie VII dopełniają wierni poplecznicy carskiego urzędnika – Pelikan i Doktor – którzy przedstawieni zostali w części kolejnej. Stanowią oni skrajny przykład oportunizmu i lojalizmu (wręcz serwilizmu), gdyż bierność i niechęć do jakiegokolwiek działania zastępują bezwzględnym posłuszeństwem i gotowością do krzywdzenia rodaków. Wszystko to czynią, rzecz jasna, by zadowolić Nowosilcowa.

Drugie oblicze Polski – a więc gorący ogień ukryty pod plugawą skorupą – stanowią patrioci. Można ich znaleźć wszędzie – w salonach, wielkich miastach, małych mieścinach, wioskach oraz więzieniach. Główną cechą ich działalności jest pragnienie nierzucania się w oczy, pozostania w ukryciu. Tylko w ten sposób mogą przyczynić się sprawie ojczyzny i uniknąć osadzenia w celach. Z kolei część z nich stawia heroiczny opór nieprzyjacielowi, dzielnie znosząc kolejne tortury i odmawiając udzielenia jakichkolwiek informacji.

Chociaż patrioci, oglądani powierzchownie, mogą wydawać się mało wartościowi i niewiele znaczący – szczególnie w zestawieniu z arystokracją – tak naprawdę skrywają olbrzymią moc, która kiedyś doprowadzi kraj do odzyskania niepodległości i pozwoli zbudować nowy porządek.
Trzecia część „Dziadów” przedstawia dwoistą wizję Polski, a kryterium podziału jest stosunek przejawiany wobec zaborcy. W tym kontekście szczególnie celną puentą są słowa Piotra Wysockiego, które przywołane zostały na początku. Plugawa skorupa zostania pewnego dnia rozkruszona, a gorący ogień rozleje się, zmieniając obraz świata.

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Lekarz – zawód czy posłannictwo?...

Zawód lekarza to jedna z najbardziej interesujących profesji. Nieustannie styka się on ze śmiercią ratuje ludzi przed chorobami i przynosi im ulgę w cierpieniu –...

Niezapomniana przygoda - opowiadanie...

Nigdy nie sądziłam że niezapomniana przygoda przytrafi mi się podczas drogi do szkoły. Od zawsze przecież chodziłam tą samą ścieżką przez las. Jednak do ostatniej...

Czy bohaterów „Dywizjonu 303”...

Arkady Fiedler w swojej książce „Dywizjon 303” nazywa polskich pilotów biorących udział w bitwie o Anglię współczesnymi rycerzami. Porównanie...

Czy kultura polska jest kulturą...

Odpowiedź na pytanie czy kultura polska jest kulturą o cechach mieszczańskich nie jest odpowiedzią łatwą. Można bowiem w polskiej kulturze dostrzec elementy twórczości...

Sens przypowieści biblijnych

Zazwyczaj gdy mowa o Biblii mamy na myśli jedną książkę. Gdy chodzi o formę fizyczną będziemy mieli rację – Pismo Święte to najczęściej jeden obszerny tom....

„Jądro ciemności” - znaczenie...

Tytuł „Jądro ciemności” ma znaczenie symboliczne. Po pierwsze odnosi się do Afryki jako kontynentu czarnych ludzi – w sensie dosłownym – ale również...

Biedota w „Lalce” – opracowanie...

„Lalka” Bolesława Prusa jest dziełem w którym ukazana została szczegółowa panorama polskiego społeczeństwa. Co charakterystyczne dla powieści...

Motyw vanitas w literaturze i sztuce...

Słowo „vanitas” to po łacinie „marność”. Przez wieki najpopularniejszym językiem w jakim czytano Pismo Święte była bowiem łacina – i właśnie...

O czym mówią moje książki nocą...

„Książka nie jest tak fajna jak film!” – powiedział ostatnio mój kolega. „W filmie widzisz co robią bohaterowie słyszysz jak rozmawiają....