Unikalne i sprawdzone teksty

Proces jako powieść parabola | wypracowanie

Powieść Franza Kafki „Proces” zaliczana jest do najważniejszych literackich arcydzieł XX wieku. Uznaje się wręcz, że na jej spisanych w latach 1914-1915 stronnicach autor przewidział najgorsze aspekty stulecia. Nie można odczytywać jednak „Procesu” wprost – jest to powieść-parabola. Zamiast na poszczególnych wydarzeniach lub psychologicznym prawdopodobieństwie danych postaci, powinniśmy się skupić na ogólnej, metaforycznej wymowie całości.

Bohaterem dzieła jest Józef K., zwykły, szary urzędnik bankowy. Mieszka on w niesprecyzowanym mieście i ogólnie nie dowiadujemy się o nim zbyt wiele. Józef K. to może być każdy z nas – to ważna myśl, pomagająca w zrozumieniu przesłania książki. W dzień swoich trzydziestych urodzin bohater zostaje aresztowany przez dwóch agentów. Wprawdzie zostaje uwolniony, ale dowiaduje się, że sąd wszczął postępowaniem przeciw niemu. Jednak nie sprecyzowano zarzutów ani toku postępowania. Józef pragnie rozeznać się w biurokratycznej machinie, z którą będzie musiał się zmagać. Kolejne próby zrozumienia urzędu spalają jednak na panewce. Dopiero malarz sądowy wyjaśnia mu zasady działania sądu – chociaż „wyjaśnienie” to dużo powiedziane: są to bowiem zasady całkowicie absurdalne i nielogiczne. Spotkany przypadkowo ksiądz może Józefowi zalecić tylko pogodzenie się z losem. W rok po rozpoczęciu akcji, Józef zostaje aresztowany znowu – tym razem kończy się to jego egzekucją.

W dziele Kafki można odczytać krytykę biurokratyzacji życia. Logika urzędników może wszystko pozbawić konkretnej treści – nie bez powodu nie poznajemy nazwy miasta, ani nazwiska bohatera. W końcu skrót K. brzmi jak zapis w kartotece urzędniczej! Kafka zwraca uwagę na ową dehumanizację, podkreślając zarazem, że biurokracja posiada moc nad życiem i śmiercią jednostek. Na co dzień tego nie dostrzegamy, ale w sytuacjach ekstremalnych, decyzja urzędnika może zaważyć na czyimś losie. Kafka pisał swoją powieść na początku I wojny światowej – a przecież w czasie konfliktu, zwłaszcza wojny totalnej – zarówno oficerowie, jak i urzędnicy rozporządzają życiem ludzi.

Niektórzy krytycy zwracają uwagę, iż Kafka niejako przewidział rzeczywistość systemów totalitarnych. Były one w pewnym sensie biurokracją do potęgi – w III Rzeszy, jak i w Związku Radzieckim urzędnicy często decydowali o eksterminacji poszczególnych grup społecznych lub narodowych. Zarazem owe jednostki, poddane ich władzy, nie posiadały żadnej możliwości odwołania się. Człowiek faktycznie został sprowadzony do cyfry – czego przerażającym symbolem stały się tatuaże z numerami, jakie nosili więźniowie niemieckich obozów koncentracyjnych.

Powieść Franza Kafki opowiada o alienacji jednostki, bezradnej wobec coraz bardziej wszechmocnego państwa. Ważne, byśmy próbowali wczuć się w losy Józefa K. Nie grozi nam już totalitaryzm – ale czy w świecie mediów elektronicznych nie bywamy czasem równie bezradni, jak bohater Kafki w urzędzie?

Rozwiń więcej

Losowe tematy

„Przedwiośnie” jako powieść...

„Przedwiośnie” Stefana Żeromskiego wydane zostało w 1924 r. a więc sześć lat po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Powieść przedstawiająca losy Cezarego...

Sytuacja kobiet w sowieckich łagrach...

Gustaw Herling-Grudziński w „Innym świecie” przedstawia przerażający obraz życia w sowieckich łagrach w których ludzie podlegają fizycznej i moralnej...

Życie ludzkie szpilki niewarte...

Przemoc od wieków towarzyszyła ludzkości. W czasie wojen ludzie tracili życie tysiącami. Dwory królewskie plamiła krew rozlewana w skutek niezliczonych spisków....

Czym jest miłość w dzisiejszych...

Ludzie często narzekają że w dzisiejszych czasach wszystkie wartości ulegają rozkładowi. Prawdziwa przyjaźń jest coraz większą rzadkością. Skupieni na karierze nie...

„Hamlet” jako tragedia szekspirowska...

W swojej twórczości William Szekspir często odwoływał się do dorobku kultury klasycznej. Będąc jeszcze uczniem szkoły w Stratford przyszły dramaturg miał sposobność...

Renesansowy charakter „Pieśni”...

Jan Kochanowski uchodzi za najwybitniejszego poetę polskiego do czasu XIX stulecia. Żył on w Złotym Wieku (XVI wiek) naszej historii który był zbieżny z ogólnoeuropejską...

Hasła pozytywizmu w „Lalce”...

Pozytywizm jako nurt ideowy rozwijał się na ziemiach polskich po upadku powstania styczniowego - jego początek datowany jest więc na rok 1864. Kolebką tego nowego prądu...

Jaki obraz wsi i jej mieszkańców...

Pierwsze szczere zainteresowanie wsią i chłopami pojawiło się w XIX wieku w dobie romantyzmu. Romantyków inspirowały ludowe wierzenia niesamowite podania i legendy...

Zostań obrońcą praw człowieka....

Drodzy zebrani panie i panowie! Ludzkość ma na sumieniu niejeden grzech. W porównaniu z niektórymi stworzeniami żyjemy na tej planecie stosunkowo krótko...