„Płyty Carusa” to cykl wierszy-miniatur autorstwa Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej. Autorka odnosi się w nich do postaci włoskiego tenora, Enrico Caruso. Ów mistrz sceny zmarł w 1921 roku, zdążywszy jednak nagrać swój wokal na płytę winylową – pamiętajmy, że był to wówczas stosunkowo nowy wynalazek.
Słuchanie płyt zmarłego tenora służy poetce jako punkt wyjścia do rozważań na temat sztuki i śmierci. Dziś przywykliśmy do obcowania z nagraniami dawno zmarłych artystów. Jednak w czasach Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej ludzie słuchali muzyki głównie na żywo. Słuchanie płyty, w dodatku płyty nagranej przez nieżyjącego artystę, sprawiać musiało wówczas dziwne wrażenie.
Kołuje żałobny dysk
w trumiennem pudle odkrytem.
Caruso śpiewem wytryska,
a śmierć wtóruje mu zgrzytem...
-pisze Pawlikowska-Jasnorzewska.
Motyw „non omnis moriar” („nie wszystek umrę”) był od stuleci popularny w sztuce. Zarówno Horacy, jak i Jan Kochanowski deklarowali, że ich sztuka przetrwa śmierć, że będą dalej żyli w swoich utworach, przez kolejne stulecia. Postęp techniczny, wydawałoby się, nadaje tej myśli dodatkowego sensu. Kochanowski mógł liczyć na przetrwane swoich wierszy i swoich portretów – Cauruso utrwalony został ze swoim głosem, swoją intonacją. Taki artysta wydaje się nam dużo bliższy. A jednak, paradoksalnie, te obserwacje służą Pawlikowskiej do podkreślenia błędu stojącego za owym rozumowaniem.
lecz mnie nie zbawi muzyka,
i jestem mniej niż mucha, co żyje i bzyka
Poetka podkreśla, że największy artyzm nie uratuje nas przed nicością. Buńczuczne deklaracje autorów, twierdzących, że sztuką pokonają śmierć, są co najwyżej śmieszne. Możemy zapisywać swoje myśli, nagrywać swój głos, robić sobie zdjęcia – ale pamięć o nas, jakby nie była mocna, nie będzie naszym prawdziwym życiem. Martwy artysta nie ma w sobie więcej życia niż martwa mucha.
Cykl Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej oferuje nam melancholijne refleksje na temat przemijania. Autorka nie łudzi się, że sztuka pozwoli żyć po śmierci – prawda ta może być bolesna, ale pozwala dostrzec świat takim, jakim naprawdę jest.
Forma utworku (kilka informacji):
– układ rymów abab i abba
– wykrzyknienie
– makaronizmy (mamma mia)
Streszczenie Nina to dziewczynka która mieszka w Madrycie w oddaleniu od ludzi jej najbliższych. Nocą bardzo za nimi tęskni. Dziewczynka o niezwykłym znamieniu uczy...
„Teatrzyk Zielona Gęś” to cykl scenek (teoretycznie: miniatur teatralnych) autorstwa Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego. Większość miniatur składała się...
„Sonet 90” o incipicie Były to włosy złote rozpuszczone (w przekładzie Jalu Kurka) jest lirykiem w którym podmiot liryczny ukazuje piękno Laury –...
Geneza „Tango” napisał Sławomir Mrożek przebywając poza granicami Polski. Pierwodruk dramatu ukazał się w 1964 w 11 numerze czasopisma literackiego „Dialog”....
Campo di Fiori uznawany jest powszechnie za jeden z najbardziej poruszających wierszy Czesława Miłosza. Jego wersy spisane zostały w 1943 roku czyli roku w którym...
Geneza Ostateczna wersja „Emancypantek” ukształtowała się w roku 1903. Trzynaście lat wcześniej w „Kurierze Codziennym” ukazywała się powieść...
StreszczenieAntylopa była miasteczkiem położonym w widłach rzeki. Obecnie jej społeczność czekała na przybycie cyrku. Jednak sama miejscowość powstała na zgliszczach...
Geneza „Emigranci” Sławomira Mrożka to dramat którego pierwsze wydanie miało miejsce w 1974 a premiera odbyła się rok później. Wśród przyczyn...
„Córka czarownicy” to powieść fantasy autorstwa Doroty Terakowskiej. Rozgrywa się w fikcyjnym baśniowym świecie. Bohaterką jest mała dziewczynka którą...
