„Płyty Carusa” to cykl wierszy-miniatur autorstwa Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej. Autorka odnosi się w nich do postaci włoskiego tenora, Enrico Caruso. Ów mistrz sceny zmarł w 1921 roku, zdążywszy jednak nagrać swój wokal na płytę winylową – pamiętajmy, że był to wówczas stosunkowo nowy wynalazek.
Słuchanie płyt zmarłego tenora służy poetce jako punkt wyjścia do rozważań na temat sztuki i śmierci. Dziś przywykliśmy do obcowania z nagraniami dawno zmarłych artystów. Jednak w czasach Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej ludzie słuchali muzyki głównie na żywo. Słuchanie płyty, w dodatku płyty nagranej przez nieżyjącego artystę, sprawiać musiało wówczas dziwne wrażenie.
Kołuje żałobny dysk
w trumiennem pudle odkrytem.
Caruso śpiewem wytryska,
a śmierć wtóruje mu zgrzytem...
-pisze Pawlikowska-Jasnorzewska.
Motyw „non omnis moriar” („nie wszystek umrę”) był od stuleci popularny w sztuce. Zarówno Horacy, jak i Jan Kochanowski deklarowali, że ich sztuka przetrwa śmierć, że będą dalej żyli w swoich utworach, przez kolejne stulecia. Postęp techniczny, wydawałoby się, nadaje tej myśli dodatkowego sensu. Kochanowski mógł liczyć na przetrwane swoich wierszy i swoich portretów – Cauruso utrwalony został ze swoim głosem, swoją intonacją. Taki artysta wydaje się nam dużo bliższy. A jednak, paradoksalnie, te obserwacje służą Pawlikowskiej do podkreślenia błędu stojącego za owym rozumowaniem.
lecz mnie nie zbawi muzyka,
i jestem mniej niż mucha, co żyje i bzyka
Poetka podkreśla, że największy artyzm nie uratuje nas przed nicością. Buńczuczne deklaracje autorów, twierdzących, że sztuką pokonają śmierć, są co najwyżej śmieszne. Możemy zapisywać swoje myśli, nagrywać swój głos, robić sobie zdjęcia – ale pamięć o nas, jakby nie była mocna, nie będzie naszym prawdziwym życiem. Martwy artysta nie ma w sobie więcej życia niż martwa mucha.
Cykl Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej oferuje nam melancholijne refleksje na temat przemijania. Autorka nie łudzi się, że sztuka pozwoli żyć po śmierci – prawda ta może być bolesna, ale pozwala dostrzec świat takim, jakim naprawdę jest.
Forma utworku (kilka informacji):
– układ rymów abab i abba
– wykrzyknienie
– makaronizmy (mamma mia)
Streszczenie Główną bohaterką osiemnastego – ostatniego tomu „Jeżycjady” pt. „Sprężyna” jest Łucja Pałys – córka Idy...
„Kazania Sejmowe” Piotrka Skargi przez lata uznawano za dzieło o proroczym wręcz charakterze. Ich autor przewidzieć miał upadek i rozbiory Rzeczypospolitej a...
Pieśń XX („Miło szaleć kiedy czas po temu”) łączy refleksję nad życiem charakterystyczną dla poważniejszych utworów Kochanowskiego z dowcipem i „biesiadnym”...
Hymn to uroczysta pieśń która chwali w niniejszym utworze Boga. Charakteryzuje się wzniosłym nastrojem a podmiot liryczny wypowiada się by zaprezentować jakieś...
Piotr Skarga był kaznodzieją króla Zygmunta III Wazy jezuitą jedną z najważniejszych postaci polskiej reformacji. Jego najważniejsze dzieła to bardzo popularne...
Geneza „Wieża” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego po raz pierwszy opublikowana została w lipcu 1958 r. w paryskiej „Kulturze”. Opowiadanie to powstało...
„But w butonierce” to bodaj najbardziej znany wiersz jaki spisał poeta-futurysta Bruno Jasieński. Już po tytule widać sposób w jaki autor zamierza obchodzić...
Opublikowane w 1597 roku „Kazania sejmowe” Piotra Skargi należą do arcydzieł literatury staropolskiej. Wśród kazań szczególne znaczenie ma kazanie...
Streszczenie Ballada „To lubię” rozpoczyna się zwrotem do Maryli. Jest ona zachęcana do spojrzenia na piękny krajobraz. Na skraju lasu znajduje się cerkiew w...
