„Płyty Carusa” to cykl wierszy-miniatur autorstwa Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej. Autorka odnosi się w nich do postaci włoskiego tenora, Enrico Caruso. Ów mistrz sceny zmarł w 1921 roku, zdążywszy jednak nagrać swój wokal na płytę winylową – pamiętajmy, że był to wówczas stosunkowo nowy wynalazek.
Słuchanie płyt zmarłego tenora służy poetce jako punkt wyjścia do rozważań na temat sztuki i śmierci. Dziś przywykliśmy do obcowania z nagraniami dawno zmarłych artystów. Jednak w czasach Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej ludzie słuchali muzyki głównie na żywo. Słuchanie płyty, w dodatku płyty nagranej przez nieżyjącego artystę, sprawiać musiało wówczas dziwne wrażenie.
Kołuje żałobny dysk
w trumiennem pudle odkrytem.
Caruso śpiewem wytryska,
a śmierć wtóruje mu zgrzytem...
-pisze Pawlikowska-Jasnorzewska.
Motyw „non omnis moriar” („nie wszystek umrę”) był od stuleci popularny w sztuce. Zarówno Horacy, jak i Jan Kochanowski deklarowali, że ich sztuka przetrwa śmierć, że będą dalej żyli w swoich utworach, przez kolejne stulecia. Postęp techniczny, wydawałoby się, nadaje tej myśli dodatkowego sensu. Kochanowski mógł liczyć na przetrwane swoich wierszy i swoich portretów – Cauruso utrwalony został ze swoim głosem, swoją intonacją. Taki artysta wydaje się nam dużo bliższy. A jednak, paradoksalnie, te obserwacje służą Pawlikowskiej do podkreślenia błędu stojącego za owym rozumowaniem.
lecz mnie nie zbawi muzyka,
i jestem mniej niż mucha, co żyje i bzyka
Poetka podkreśla, że największy artyzm nie uratuje nas przed nicością. Buńczuczne deklaracje autorów, twierdzących, że sztuką pokonają śmierć, są co najwyżej śmieszne. Możemy zapisywać swoje myśli, nagrywać swój głos, robić sobie zdjęcia – ale pamięć o nas, jakby nie była mocna, nie będzie naszym prawdziwym życiem. Martwy artysta nie ma w sobie więcej życia niż martwa mucha.
Cykl Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej oferuje nam melancholijne refleksje na temat przemijania. Autorka nie łudzi się, że sztuka pozwoli żyć po śmierci – prawda ta może być bolesna, ale pozwala dostrzec świat takim, jakim naprawdę jest.
Forma utworku (kilka informacji):
– układ rymów abab i abba
– wykrzyknienie
– makaronizmy (mamma mia)
Geneza „Ikar” to opowiadanie Jarosława Iwaszkiewicza które pierwszy raz opublikowane zostało w 1954 roku. Ma ono charakter na poły autobiograficzny odnosi...
„Czego chcesz od nas Panie…” jest pieśnią dziękczynną skierowaną do Boga. Podmiot liryczny chwali go za stworzenie i utrzymywanie w istnieniu świata....
Streszczenie Hiob miał duży majątek siedmiu synów i trzy córki. Żył dobrze i cnotliwie był bogobojny. Pewnego razu szatan zarzucił Bogu że Hiob jest mu...
Dla człowieka ptaki to zwierzęta szczególne. W czasach przed wzbiciem się ludzkości w powietrze to właśnie one mogły unosić się do góry. Nadawało im to...
“Guziki” to wiersz Zbigniewa Herberta poświęcony zbrodni katyńskiej. Wiosną 1940 roku ponad dwadzieścia tysięcy polskich oficerów zostało rozstrzelanych...
„Eviva l'arte!” to jeden z wierszy Kazimierza Przerwy-Tetmajera wyrażający uwielbienie poety dla sztuki i dumę z bycia artystą. Tytułowe wykrzyknienie w języku...
„Terrorysta on patrzy” to wiersz Wisławy Szymborskiej traktujący o groźnym zjawisku współczesnego świata jakim jest terroryzm. Jest to tekst w którym...
Tren XI to kontynuacja krytyki filozofii jako drogi do szczęścia (por. Tren IX). Filozofia miała uczynić człowieka cnotliwym – a cnota i szczęście miały być tym...
Powieść Stefana Żeromskiego ukazała się w 1897 roku. Jej akcja rozgrywa się w drugiej połowie XIX wieku na terenach zaboru rosyjskiego. Streszczenie Utwór rozpoczyna...
