Unikalne i sprawdzone teksty

Obyczaje szlacheckie w Panu Tadeuszu | wypracowanie

Chociaż akcja „Pana Tadeusza” obejmuje jedynie niewielki wycinek czasu (5 dni roku 1811 i dzien 1812), w poemacie Adama Mickiewicza ukazane zostało bogactwo zwyczajów i obyczajów, które pielęgnowano na terenach ówczesnej Rzeczpospolitej.

Już w pierwszych partiach dzieła pojawia się nauka Sędziego o grzeczności. Cnota ta sciśle wiąże się ze sferą obyczajów, a pewne odstępstwa mogą spotkać się z brakiem przychylnych reakcji otoczenia. Tak dzieje się, gdy Tadeusz, być może z niewiedzy, nie usługuje córkom Podkomorzego, co prowadzi do rozmowy na temat ogólnych norm zachowania. Uczty i przyjęcia odbywają się według ściśle określonego ceremoniału, a odstępstwa od scenariusza mogą prowadzić nie tylko do złej oceny gospodarza, ale także do potraktowania jego zachowania jako będącego przejawem blraku szacunku dla gości. W trakcie wesela Tadeusz i Zosia usługują gościom (głównie chłopom), gdyż tego wymaga obyczaj. Z kolei polonez prowadzony jest przez najznamienitszego, najbardziej doświadczonego gościa – Podkomorzego. Taka osoba zajmuje także główne miejsce przy stole, ma pierwszeństwo i swobodę wypowiadania się.

Obyczaje regulują także sposób pracy w dworze Sędziego. Prowadzona jest ona od wschodu do zachodu słońca, zejście z pola następuje dopiero późnym wieczorem, a nad wszystkim czuwa doglądajacy swego majątku i pracowników gospodarz. Przy tym jego działanie nie jest traktowane w kategorii wyzysku, lecz jako mające na celu zapewnić dobrobyt każdemu, kto działaniem swych rąk przyczynia się do poprawy sytuacji w tej przestrzeni.

Sfera zwyczajów – także wyrastających na gruncie tradycji, lecz postrzeganych w sposób mniej rygorystyczny – jest niezwykle szeroka, znajduje wyraz w niemal każdej dziedzinie życia. O ile obyczaje zdają się dotyczyć całego społeczeństwa, stanowią jakby ramy wyznaczające przebieg życia, o tyle zwyczaje można podzielić na przynależne poszczególnym warstwom społecznym.

Jednym z najważniejszych zwyczajów ówczesnej szlachty były polowania. Organizowano je z wielką chęcią, zawsze dokładano starań, by były efektowne i dostarczały nie tylko rozrywki, ale stanowiły swoistą próbę dla goniących zwierzynę. Jednak w czasie ukazanym w „Panu Tadeuszu”, chociaż nadal były wydarzeniem o wielkiej randze, ich wartość, przynajmniej w oczach samej szlachty nieco zmalała. Mówi o tym Wojski, który z rozżaleniem wspomina łowy na grubego zwierza - niebezpieczne, wymagające zdolności i pewnych umiejętności. Sama gonitwa za szarakiem to, w jego opinii, zajęcie uwłaczające dobremu myśliwemu. Mimo to Hreczecha uświetniał polowania swą obecnością, grą na rogu i cennymi radami.

„Pan Tadeusz” ukazuje także scenę grzybobrania. W trakcie tego przedsięwzięcia uczestnicy zakładali słomkowe kapelusze i płócienne opończe, a następnie przeczesywali las w poszukiwaniu smacznych kąsków. Pewnego odstępstwa od normy dopuszcza się Wojski, który zbierał muchomory, by pozbyć się uciążliwych owadów. Długie, wręcz monotonne grzybobranie nuży Telimenę, która udaje się na stronę, by nieco odpocząc i oddać się przemyśleniom.

Najbardziej charakterystycznymi i złożonymi wydarzeniami z życia szlacheckiego, które wspomniane zostały w dziele Mickiewicza, były sejmiki. Tutaj sfera obyczajów i zwyczajów łączyła się, tworząc niejednorodną mieszankę. Zgodnie z nimi układano kolejność przemów, udzielano praw głosu lub odmawiano możliwości wystąpienia.

W pełnym tutule poematu wspomniany został także zajazd. Zwyczaj ten wiązał się z przepisami regulującymi egzekucję postanowień prawnych. Kiedy akty normatywne i postanowienia lub wyroki okazywały się niewystarczające, zbierane było pospolite ruszenie, które miało ułatwić wprowadzenie w życie zasądzonych zmian. Zajazdy szybko stały się jednym z głównych sposobów prowadzenia egzekucji przez szlachtę. Ten ukazany w „Panu Tadeuszu” nieco odbiega od tradycyjnego - nawołuje doń Klucznik, odbywa się bez jakiejkolwiek podstawy prawnej.

Inne, pomniejsze zwyczaje to m. in. podanie czarnej polewki, spotkania w karczmie, spacery itp.

Adam Mickiewicz ukazał życie na terenach Rzeczpospolitej w pierwszych latach XIX stulecia w sposób niezwykle staranny i dokładny. Poświęcając wiele miejsca zwyczajom i obyczajom, oddał najważniejsze prawa i zasady rządzące ówczesną kulturą oraz podkreślił znaczenie tradycji.

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Czy chciałbyś być uczniem Akademii...

Przygody jakich doświadczyli uczniowie niezwykłej rozbudzającej wyobraźnię Akademii Pana Kleksa dowodzą że nauka w tej dość nietypowej szkole dla każdego z nas mogłaby...

Pupa, gęba, łydka – symbolika

Język „Ferdydurke” można scharakteryzować jako żywy dynamiczny i bardzo oryginalny. Autor posługuje się różnymi stylami (wysokim średnim niskim) dostosowuje...

Arystokracja w „Lalce” – przedstawiciele...

Scena w której Wokulski dostrzega pannę Łęcką siedzącą w teatralnej loży ma symboliczne znaczenie. Od tego momentu zamożny kupiec będzie starał się wspiąć...

Narracja w „Chłopach”

W „Chłopach” Władysława Reymonta mamy do czynienia z narracją charakterystyczną dla powieści modernistycznej. Jej główną cechą jest synkretyzm stylistyczny....

Reportaż – jeden dzień w porcie...

Drodzy czytelnicy! W związku z zainteresowaniem jakie wywołała u was książka Ernesta Hemingwaya „Stary człowiek i morze” postanowiliśmy przyjrzeć się bliżej...

Werter jako bohater romantyczny

Werter - tytułowy bohater głośnej powieści Johanna Wolfganga von Goethego - to postać doskonale znana wszystkim miłośnikom literatury. Od lat budzi on skrajne opinie gromadząc...

W jaki sposób potęga przeznaczenia...

Refleksja nad przeznaczeniem towarzyszy ludzkości od tysięcy lat. Dotyczy ona nie tylko koncepcji historii (determinizm – wszystko jest zaplanowane – oraz indeterminizm...

Znaczenie tytułu „Przedwiośnie”...

„Przedwiośnie” to jedna z najważniejszych i najbardziej cenionych powieści w obfitym dorobku Stefana Żeromskiego. W utworze tym autor poruszył bardzo ważny...

Charakterystyka porównawcza Gerwazego...

Gerwazy Rębajło i Maciek Dobrzyński są niezwykle ciekawymi i bardzo wyrazistymi bohaterami drugoplanowymi „Pana Tadeusza” którzy pomimo niskiej pozycji...