Kultura sarmacka była zjawiskiem jedynym w swoim rodzaju. Połączyła ona rodzime tradycje Rzeczpospolitej z szeroko rozumianymi Wschodem i Zachodem, a obecne w niej idee republikańskie sprawiały, że dawna Polska nazywana była krajem złotej wolności. Późniejsze epoki brutalnie rozprawiły się z tym wytworem baroku, szczególnie mocno krytykując dość stereotypowy, choć nierzadko nieodbiegający od prawdy, obraz polskiego szlachcica.
Typowy szlachcic sarmata jest uosobieniem nadużyć i niewłaściwej interpretacji wzniosłych i pięknych ideałów. Wolność oznaczała dla niego samowolę, gościnność - pijaństwo, odwaga - skłonność do wdawania się w awantury. Postawy takie cementowane były nadmiernym przywiązaniem do tradycji, które znacznie ograniczało horyzonty myślowe szlachty, zamykając umysły na nowe prądy. Właśnie z tego powodu w Rzeczpospolitej, państwie szczycącym się wielką tolerancją, zaczęły narastać niepokoje religijne.
Andrzej Kmicic - główny bohater „Potopu” Henryka Sienkiewicza - jest postacią barwną i interesującą. Przemiana, jaką przechodzi w czasie rozwoju fabuły dzieła, pozwala odbiorcy skontrastować dwie postawy: zuchwałego hulakę i dojrzałego obrońcę ojczyzny. Obie z nich, co ważne, wynikają z wzorców kultury sarmackiej.
W pierwszych rozdziałach powieści Kmicic daje się poznać jako warchoł i okrutnik. Za sprawą bohatera i jego kompanii Lubicz staje się areną pijackich spotkań, co skutkuje zniszczeniem portretów Billewiczów. Porywczość chorążego orszańskiego sprawia, że okoliczna szlachta lęka się mężczyzny i jego towarzyszy. Któregoś dnia w Wołmontowiczach dochodzi do bójki, w wyniku której giną przyboczni Kmicica. Na wieść o tym główny bohater, nie myśląc ani sekundy, wydaje komendę najazdu na miejscowość. Dochodzi do krwawej walki, a zabudowania zostają spalone.
Andrzej Kmicic zraża do siebie czytelnika gwałtownością, brakiem poszanowania dla prawa, okrucieństwem i skłonnością do awantur. Opatrznie rozumiana wolność sprawia, że omal nie traci on tego, co stanowiło dlań wartość szczególną - uczucia Oleńki Billewiczówny.
Chorąży orszański jest postacią dynamiczną. W trakcie rozwoju fabuły przechodzi metamorfozę - staje się człowiekiem dojrzałym, rozsądnym, kontrolującym emocje i respektującym prawo. Fundamentami tej przemiany są miłość, patriotyzm i wiara.
Kmicic sprzed obrony Jasnej Góry to bohater budzący niechęć i owiany złą sławą -jego postawa jest uosobieniem negatywnych cech szlachcica sarmaty. Kształtowanie się takich postaw można przypisać zdecentralizowanej władzy, opieszałości sądów i innym chorobom dręczącym ówczesną Rzeczpospolitą. Nawet najszlachetniejsze wartości w obliczu rozprężenia i braku dyscypliny mogą być rozumiane opatrznie.
Mój wymarzony dom nie jest duży. To mała chatka która przypomina te jakie znaleźć można w górach. Wykonany jest z drewna a okna ozdobione są okiennicami....
Wystawiony na Salonie Odrzuconych w 1863 roku uprzednio niezaakceptowany przez oficjalny Salon obraz Maneta ukazuje bardzo swobodną obyczajowo scenę. W centrum dzieła widzimy...
Porównanie manifestu napisanego przez Aleksandra Świętochowskiego z wierszem napisanym przez Adama Asnyka pokazuje podejście przedstawicieli dwóch pokoleń do...
Akcja „Krzyżaków” Henryka Sienkiewicza rozpoczyna się w trzynastym roku panowania Władysława Jagiełły (1399) a kończy się chwalebnym zwycięstwem polskich...
Każdy człowiek ma marzenia. Część z nich jest mała – z rozkoszą rozmyślamy o tym że przydałby się nam nowy kapelusz książka lub karnet do kina. Inne są wielkie...
Wiek XIX przyniósł ludzkości niesamowity rozwój cywilizacyjny (w porównaniu z poprzednimi epokami). Ludziom wydawało się że przed nimi już tylko dalszy...
Pozytywiści chcąc poprawić sytuację społeczną i wzmocnić więzi łączące naród stanęli wobec wielu trudności będących dziedzictwem poprzednich epok. Spośród...
Wiek XVIII i oświecenie należały do epok kiedy literatura nabrała szczególnej wagi. Filozofowie i pisarze zaczęli być ważnymi uczestnikami gry politycznej ich słowa...
Stwarzając człowieka Bóg podarował mu wolną wolę i ustanowił go gospodarzem świata. Człowiek dostając tę możliwość został obdarowany nie tylko przywilejami...