Unikalne i sprawdzone teksty

„Potop” jako powieść historyczna | wypracowanie

Nowoczesna powieść historyczna narodziła się na początku XIX stulecia. Za jej ojca uważany jest Walter Scott, szkocki pisarz, autor dzieł takich jak „Rob Roy”, „Ivanhoe”. Świat przedstawiony w jego utworach łączył historyczną rzeczywistość z postaciami fikcyjnymi, będącymi wytworem wyobraźni twórcy. Powieść walterscottowska szybko zyskała olbrzymią popularność, nie tylko w Szkocji i Wielkiej Brytanii, stając się jednym z fundamentów dorobków literackich m. in. Aleksandra Dumasa, Lwa Tołstoja i Henryka Sienkiewicza.

„Potop” przenosi czytelnika w czas najazdu szwedzkiego na ziemie Rzeczpospolitej, który miał miejsce w latach 1655 - 1660. Autor, chociaż głównymi bohaterami uczynił postacie fikcyjne, z wielką starannością odmalował ówczesne życie oraz uwzględnił fakty i osoby znane ze źródeł historycznych. Bohaterowie niautentyczni zostali z kolei wykreowani przez Sienkiewicza w taki sposób, by czytelnik miał wrażenie obcowania z postaciami, które rzeczywiście mogły zamieszkiwać ziemie polskie w XVII stuleciu.

W procesie twórczym autor posiłkował się wieloma źródłami, szczególnie obficie czerpiąc z najważniejszych dokonań literackich baroku. Cennych informacji i wniosków dostarczyły mu „Pamiętniki” Jana Chryzostoma Paska, polskiego szlachcica, uczestnika walk ze Szwedami. Badacze literatury często podkreślają, że to właśnie na Pasku wzorowana był jeden z najciekawszych i budzących największa sympatię czytelników bohaterów, czyli Jan Onufry Zagłoba.

Tło historyczne zostało zarysowane w „Potopie” z wielką dokładnością i dbałością o szczegóły. Autor stworzył całościowy obraz szwedzkiego najazdu, często przenosząc akcję w miejsca, gdzie dokonywały się rzeczy ważne (np. ugoda pod Ujściem, pobyt króla na Śląsku). By umożliwić czytelnikowi dokładną orientację w sytuacji całego państwa, a zarazem budować napięcie, narrator często posługuje się retardacjami. Sami bohaterowie także nierzadko przekazują sobie ważne informacje dotyczące najważniejszych wydarzeń. Historia żyje więc w „Potopie”, wypełnia dzieło Sienkiewicza i nie pozwala odbiorcy zapomnieć o bogatym i pełnym życia tle, na którym rozgrywają się wątki fikcyjne.

Osią fabularną dzieła jest opowieść o miłości Andrzeja Kmicica i panny Aleksandry Billewiczówny. Chorąży orszański czynnie włącza się do walki o dobro ojczyzny (mając na swym koncie krótką służbę u zdradzieckiego Radziwiłła), co rzuca czytelnika w wir oblężeń, starć i spraw politycznych. W podobny sposób działają inni bohaterowie fikcyjni (Zagłoba, Wołodyjowski). Warto też zauważyć, iż często znajdują się oni w innych miejscach, co pozwala tworzyć całościowy obraz poprzez bezpośrednią prezentację wydarzeń.

Obok postaci fikcyjnych działają autentyczni bohaterowie podręczników do historii. Wielkim Hetmanem Litewskim jest książę Janusz Radziwiłł, który może liczyć na wsparcie księcia Bogusława, swego krewnego. Walki ze Szwedami prowadzą Czarniecki, Sapieha i Lubomirski. W wypadku tych postaci można zauważyć, że autor przedstawił je w sposób nieco odstępujący od prawdy historycznej. Radziwiłł jest więc odrzucającym zdrajcą (choć badacze dziejów nie są tak jednogłośni w tej ocenie), a król Jan Kazimierz, mimo wielu błędów zarzucanych mu przez ekspertów, ukazany jest w sposób wyidealizowany.

Warto zwrócić uwagę także na wartość artystyczną dzieła Henryka Sienkiewicza. Swoich bohaterów fikcyjnych kreował on z wielką dozą prawdopodobieństwa, co znalazło odbicie także w ich języku. Archaizacja to nie jedyny zabieg, którym się posłużył. Wiele postaci używa też makaronizmów - bardzo popularnych w polskiej literaturze barokowej.

„Potop” Henryka Sienkiewicza przez wielu badaczy określany jest mianem powieści wybitnej, zdecydowanie wyróżniającej się na tle innych utworów tego gatunku. Wielki udział ma w tym żywa, pełna zwrotów akcji i nierzadko zaskakująca akcja, która w mistrzowski sposób zostaje spleciona z wątkiem historycznym, a więc konfliktem polsko - szwedzkim.

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Motyw vanitas w baroku

Słowo „vanitas” oznacza po łacinie marność. Biblijna Księga Koheleta zawierająca słowa „marność nad marnościami i wszystko marność” (Koh 1...

W jaki sposób uczucie do Izabeli...

Ludzkie losy często kształtowane są przez wzniosłe ideały uczucia i pragnienia. Na kartach największych dzieł literackich spisane zostały historie jednostek które...

„Hamlet” jako tragedia szekspirowska...

W swojej twórczości William Szekspir często odwoływał się do dorobku kultury klasycznej. Będąc jeszcze uczniem szkoły w Stratford przyszły dramaturg miał sposobność...

Kartka z pamiętnika Elizy - „Skąpiec”...

Mój ojciec jest doprawdy okropny! Właśnie dowiedziałam się że pragnie mnie wydać za naszego sąsiada Anzelma. I to tylko dlatego że Anzelm nie żąda ode mnie posagu!...

Praca w „Innym świecie” –...

„Inny świat” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego przedstawia niezwykle przejmujący obraz sowieckich łagrów. Do tych syberyjskich obozów pracy w czasach...

Sensualizm – definicja charakterystyka...

Sensualizm to słowo które w swoim znaczeniu nawiązuje do zmysłów i to one w opisywanym poglądzie określanym odgrywają największą rolę. Pogląd ten swoje...

Motyw paktu z diabłem w literaturze...

Pakt z diabłem nazywany także cyrografem polega na zaprzedaniu duszy szatanowi w zamian za świadczone przez niego usługi. Ów bardzo popularny motyw folkloru zaadaptowany...

Kronika jako panegiryk

Panegiryk jest dość ciekawą formą literacką która nie wiąże się z żadnym konkretnym gatunkiem jej głównym wyznacznikiem jest obecność przesadnego wychwalania...

„Chłopi” jako epopeja

„Chłopów” Władysława Reymonta można nazwać epopeją wsi ponieważ ukazują drobiazgowy i sugestywny obraz tej warstwy społecznej. Reymont posługując...